Arap Dili Terminolojisinde Mîzân ve Mevzûn İlişkisine Dair Bir İnceleme

Authors : Mahmut TEKİN

Pages : 29-39

Doi:10.34085/buifd.982386

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2021-12-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Mîzân ve mevzûn konusunun Arap dili terminolojisinde bulunan en önemli konulardan biri olduğu bilinmektedir. Nitekim kelimelerin ne tür bir anlamı ifade ettiği ve hangi babtan geldiği mîzân ve mevzûn arasındaki ilişkisi sayesinde rahatlıkla anlaşılabilmektedir. Aynı şekilde kelimelerin cümle içerisinde hangi anlam çerçevesinde kullanıldığı ve hangi anlamlarda kullanılabileceği de söz konusu ilişki sayesinde tespit edilebilmektedir. Böylelikle cümle açısından da ortaya çıkabilecek sıkıntılar giderilmektedir. Arap dili alanında büyük bir önemi haiz olan mîzân ve mevzûn ilişkisi, konu bağlamında geniş çaplı araştırmalar yapılarak ve sarf alanında kaleme alınan temel kaynaklardan yararlanmaktadır. Konuya mîzân ve mevzûn kelimelerinin lügat ve ıstılahî anlamları verilerek başlanıldıktan hemen sonra mîzânın kullanılmasının nedeni ile bu nedenle ilgili alanda ulaşılmak istenen temel amaçtan kısaca bahsedilmektedir. Ardından dilciler arasında فعل’nin tercih edilme nedenine değinilmekte ve mîzân ile mevzûn arasındaki uyumdan söz edilerek konu kapsamında gerekli bilgiler verilmektedir. Ancak mîzân ile mevzûn arasında sürekli bir uyum olmamakta zamanla uyumsuzluklara da rastlanmaktadır. Bu sebeple mîzân ile mevzûn arasında bazı durumlarda ortaya çıkabilen uyumsuzluklar da örnekler eşliğinde belirtilmektedir. İlerleyen sayfalarda isim ve fiillerin mücerred kelimeleri hakkında Basra ve Kûfe dilbilimcilerinin öne sürdükleri görüşleri aktarılmış ardından da son olarak mîzân ve mevzûn ilişkisinden doğan kalb-i mekânın kelimelerde bulunduğuna dair beş belirtisi üzerinde durulmuştur.
Keywords : Arabic Language, Morfoloji, Mîzân, Mevzûn, Kalb i Mekân