El-Hikemu’l-‘Atâiyye’de Îcâz Sanatı

Authors : Bünyamin ORTA

Pages : 87-106

Doi:10.34085/buifd.1059017

View : 9 | Download : 11

Publication Date : 2022-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Arap dili ve belagatinin tefsir başta olmak üzere birçok ilim dalıyla sıkı bir ilişkisi vardır. Bu ilişkinin boyutu çeşitli ilim dallarına ait birçok eserde fark edilmektedir. Bunlardan biri de tasavvuf ilminin önemli yapıtlarından biri olan İbn Atâullah el-İskenderi’nin el-Hikemu’l-Atâiyye adlı eseridir. Müellifin, söz konusu eseriyle tasavvuf mirasına katkı sunduğu bir gerçektir. Bununla birlikte o, belagat ilmine dair sanatları yerinde kullanarak belagat ve tasavvuf buluşmasına da ev sahipliği yapmıştır. Ana gayesi kişinin olgun bir Müslüman olmasına katkı sağlamak olan eser, sadece içerik olarak değil dil ve belagatiyle de muhatabını etkilemeyi başarmıştır. Bu bağlamda belagatin sanat ve tekniklerini, ana gayesinin hizmetine sunmuştur. Belagat sanatlarını yerinde kullanan müellif, özellikle îcâz sanatına çokça başvurmuştur. Bu bağlamda eseri, îcâz türüne örnek bir yapıt olarak tanımlamak mümkündür. Ancak şerh başta olmak üzere birçok çalışmaya konu olan eserin edebî ve belagî yönü, yazıya dökülmekte yetersiz kalmıştır. Tasavvufta olduğu gibi dil ve edebiyattaki başarısının da kayda geçilmesi adına bu çalışmada ilgili eserin edebî, belagî ve özellikle îcâz yönü örneklerle incelenmesi hedeflenmektedir.
Keywords : Arap Dili ve Belâgatı, Tasavvuf, İbn Atâullâh el İskenderî, el Hikemu'l Atâiyye, Îcâz