Tefsirde Tenevvü‘ İhtilafı Bağlamında Furkân Sûresi 43. Âyetin Yorumu

Authors : İdris Sami Sümer

Pages : 254-271

Doi:10.34085/buifd.1556258

View : 46 | Download : 35

Publication Date : 2024-12-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada Furkân Sûresinin 43. âyeti, tenevvü‘ ihtilafı bağlamında inceleme konusu yapılmıştır. Tefsir ilminde manada çeşitliliği ve zenginliği ifade eden tenevvü ihtilafı, bir âyetin birbirini reddetmeyen muhtelif yorumlarla açıklanmasını ifade eder. Türkçe Kur’an meâllerinde birkaç istisna dışında ‘‘Hevâsını kendisine ilâh edineni gördün mü…? şeklinde çevrilen Furkân 43. âyeti, bu anlamı da muhtevi olmakla birlikte ‘‘İlahını hevâ edeni gördün mü…? manasını da haizdir. Bu sebeple müfessir Elmalılı âyeti, ‘‘Gördün mü o ilâhını hevâsı ittihaz edeni…? şeklinde çevirmiştir. Âyetin anlamı için başvurduğumuz tefsirlerin bir kısmı da bu manayı tercih etmiştir. Fakat Türkçe Kur’an meâllerinin ekserisinin âyeti, ‘‘Hevâsını kendisine ilâh edineni gördün mü…? şeklinde çevirmeleri, âyetin gramatik dizilimine göre ilk anlamı olan ‘‘İlâhını hevâ edeni gördün mü’’ manasını aktarmaktan uzak kalmıştır. Tefsirlerin birçoğunun ve Türkçe meâllerin de neredeyse tamamının tercih ettiği, ‘‘hevâsını ilâh edinmek’’ manası, kişinin benliğini/egosunu ilâhı kılması anlamına gelmektedir. ‘‘İlahı hevâ kılmak’’ ifadesi ise kişinin, hiçbir ‘‘değerinin’’ olmadığına, edindiği/tapındığı ilâhları bile yeri geldiği zaman çiğneyip geçtiğine işaret etmektedir. Bu mana, insan benliğinin şiddetli arzularına işaret eden daha güçlü bir ifadedir. Kur’an bu âyet ile insanın sınırsız olma arzusuna dikkat çekmiş ve bu arzuyu eleştiri konusu yapmıştır. İşte bu sebeple çalışma, cümle tertibine göre âyetin ilk anlamı olan ve kanaatimizce daha kapsamlı bir manaya işaret eden ‘‘ilâhını hevâ etmek’’ mefhumunu tenevvü‘ ihtilafı bağlamında ortaya koymaya çalışacaktır. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme desenine göre yürütülmüş olup araştırma sonucunda elde edilen veriler bilimsel bir üslupla betimsel tahlile tabi tutulmuştur. Analiz sonucunda elde edilen bulgular veri değerlendirme metodu ile sonuç kısmında kısaca özet halde değerlendirilmiştir.
Keywords : Tefsir, Kur’an, Furkân 43, İlâh, Hevâ, Tenevvü‘.