Failin Cinsiyeti, Dış Görünüşü ve Psikolojik Şiddet Davranışlarının Psikolojik Şiddet Farkındalığı ve Ahlaki Uzaklaşma Üzerindeki Etkisi

Authors : Ece GÜVEN, Bedirhan GÜLTEPE

Pages : 57-90

Doi:https://doi.org/10.5281/zenodo.1313218

View : 6 | Download : 6

Publication Date : 2024-08-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Şiddet konusundaki çalışmalar aile içi şiddet ve kadına yönelik şiddet konusuna yoğunlaşmaktadır. Duygusal veya psikolojik şiddet ise arka planda kalmış görünmektedir. Bu çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerinde psikolojik şiddet gösteren failin cinsiyeti (kadın/erkek), dış görünüşü (güvenli/güvensiz) ve psikolojik şiddet davranışlarının (aşağılama/ engelleme), psikolojik şiddet farkındalığı ve ahlaki uzaklaşma (moral disengagement) üzerinde bir etki yaratıp yaratmadığını ortaya koymaktır. Güvensiz dış görünüşün, failin erkek olmasının ve aşağılama içeren psikolojik şiddet senaryosunun, psikolojik şiddet farkındalığını ve ahlaki uzaklaşmayı artıracağı beklenmekteydi. Bunun nedeni, bahsedilen değişkenlerin şiddetin belirginliğini ve meşrulaştırılmasını artırmasının beklenmesiydi. Öncelikle pilot çalışmayla failin görseli oluşturulmuştur. Sunulan resim elektronik olarak değişimlenerek farklı cinsiyet ve dış görünüş koşulları elde edilmiştir. Verilen vinyet ise aşağılama veya engelleme içeren iki farklı koşulu oluşturmaktadır. Veriler, farklı hikâye ve fotoğrafların yer aldığı 2x2x2 farklı deney grubundan birinde bulunan 121 üniversite öğrencisinden yüz yüze toplanmıştır. Bağımlı değişkenler psikolojik şiddet farkındalığı soruları ile Ahlaki Uzaklaşma Ölçeği puanlarıdır. Bulgular, temel hipotezlerin reddedildiğini göstermiştir. Failin cinsiyeti ve dış görünüşü psikolojik şiddet farkındalığını etkilememektedir. Yalnızca, psikolojik şiddet tiplerinden olan engellemenin, aşağılamaya göre daha az fark edildiği gözlenmiştir. Araştırmanın en dikkat çekici sonucu ise ahlaki uzaklaşmanın araştırmadaki değişkenlerin hiçbiriyle anlamlı sonuç göstermemesi olmuştur. Araştırma bulguları önceki çalışmalar ve toplumsal bağlam ışığında tartışılmıştır.
Keywords : Psikolojik şiddet, failin cinsiyeti, failin dış görünüşü, ahlaki uzaklaşma.