Osmanlı Dönemi Saraybosna Sıbyan Mektepleri

Authors : Mehmet TUĞRUL, Murat ÇELİK

Pages : 33-58

Doi:10.31679/adamakademi.1039157

View : 22 | Download : 13

Publication Date : 2022-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı şehri, muhtelif müesseseler ihtiva eden ve bunları bir ahenk içerisinde yöneten nev-i şahsına münhasır bir yapıya sahiptir. Osmanlı şehrine bu özellikleri kazandıran temel müessese ise vakıf kurumudur. Uygulaması çok eski dönemlere dayanan ve hukukî çerçevesi Müslümanlar tarafından çizilen vakıflar, Osmanlı döneminde hem hukuk hem de uygulama alanlarında zirveye ulaşmış, şehirler vakıf müessesesi ile inşa edilmiştir. Osmanlı şehrinin temel unsurları olan cami, medrese, mektep, hamam, han ve bedesten gibi yapılar vakıf kurumunun önderliğinde inşa ve idame ettirilmiştir. Günümüzde ilk ve orta öğretime denk gelen ve Osmanlı toplumunda sıbyan mektebi şeklinde planlanmış olan eğitim mektep ve cami gibi yapıların çatısı altında vakıflarca icra edilmiştir. Mekteplerde muallim ya da muallim-i sıbyanlar, camilerde ise imamlar öğrencilerin eğitim ve öğretiminden sorumlu olmuştur. Mekteplerin inşasından, görevlilerinin maişetinin karşılanmasına, öğrencilerin maddi-manevi ihtiyaçlarının giderilmesinden yapıların bakımına kadar tüm bu faaliyetler vakıflarca temin edilmiştir. Osmanlı kültürel ve toplumsal hayatının önemli kurumlarından olan mekteplerde eğitim gören pek çok öğrenci Osmanlı toplumuna ve devletine yön vermiştir. Bu çalışmada, Osmanlı’nın önemli şehirlerinden Saraybosna’da faaliyet gösteren mektepler, vakıf belgelerinden faydalanılarak bir analize tabi tutulmuştur.
Keywords : Osmanlı, şehir, vakıf, Saraybosna, mektep