İdare Kandilleri: Siyasetnamelerin Işığında Yönetim Anlayışı

Authors : Saliha Gizem ÖNDER

Pages : 465-495

Doi:10.31679/adamakademi.1111011

View : 16 | Download : 17

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Siyasetnameler yönetim tarihi çalışmalarının araştırma evrenine karşılık gelecek nitelikte zengin bir literatür sunmaktadır. Eserler genel olarak idareyi, yöneticinin özelliklerini ve yönetici ile yönetilen arasındaki ilişkiyi ele almakta, yazarlarının niteliklerine, dönemlerinin ve coğrafyalarının koşullarına göre bir yönetim anlayışı ortaya koymaktadır. Siyasetnamelerle ilgili çalışmalar genellikle ilahiyatçılar ve tarihçiler tarafından Osmanlı döneminde yazılan eserlere odaklanılarak yürütülmektedir. Yönetim tarihi çalışmalarının çerçevesini daha çok örgütsel yapılanma tartışmaları oluşturmaktadır. Bu çalışma ise literatürde yaygın olan Osmanlı siyasetnameleri ve idari teşkilatlanma odaklı tartışmaların aksine Osmanlı Devleti döneminden önce yazılmış eserlere odaklanmakta ve yönetim düşüncesine katkı sağlayan yönleri ön plana çıkarmaya çalışmaktadır. 10-14. yüzyıllar arasında Endülüs’ten Maveraünnehir’e uzanan coğrafyada yazılan yirmi beş siyasetnameyi incelemektedir. Siyasetnamelerin içerik analizleri üzerinden benzer ve farklı unsurları dikkate alarak sınıflandırmalar yapmaktadır. Eserleri temelde teorik-pratik ayrım çerçevesinde üçlü bir tasnife tabi tutmakta ve “hikmet”, “fakahet”, “kudret” şeklinde isimlendirdiği gruplardan ilgili olana yerleştirmektedir. Ayrıca çalışma literatürde siyasetnamelere karşılık kullanılan “hükümdar aynaları” tanımlamasının yerine “idare kandilleri” ifadesini önermektedir.
Keywords : Siyasetname, idare kandilleri, yönetim düşüncesi, yönetim tarihi