OSMANLI MATERYALİST FELSEFE NEŞRİYATINDA İKİ ÖRNEK: DAĞARCIK VE FELSEFE MECMUASI

Authors : İrfan ERTAN

Pages : 607-632

View : 12 | Download : 5

Publication Date : 2021-12-17

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı entelektüeli, 19. Yüzyılın ikinci yarısında özellikle Fransız Felsefesi’nden yapılan çeviriler neticesinde Batı Felsefesi ile ilgilenmeye başlamıştır. 1850’lerde çevirilerle başlayan Batı Felsefesi yayınları, sadece kitap olarak değil dergi, gazete gibi neşriyatlar olarak da yayınlanmıştır. Bu makalede kendi dönemlerinde önemli bir yer edinen ve Osmanlı düşünce hayatına katkıda bulunan iki önemli dergi olan, Ahmet Mithat Efendi’nin kurmuş olduğu Dağarcık (1871-1872) ve Baha Tevfik’in kurmuş olduğu Felsefe Mecmuası’na 1913 değinilecektir. İncelememize konu olan iki derginin de materyalist neşriyatlar olarak adlandırılması pek yanlış olmaz. Bu makalede yayınlanma tarihleri arasında 40 yıl olan bu iki materyalist derginin önemli felsefi ve bilimsel yazıları incelenecek, genel hatlarıyla bu dergilerin felsefe, bilim, materyalizm ve evrim düşüncelerine yaklaşımlarına ve beslendikleri kaynaklara değinilecektir. Ayrıca, etkilendikleri ve dergilerinde yer verdikleri bu düşünceleri yorumlama ve kendi fikirleri ile özellikle de bunları topluma sunma, sunarken de bazı kritik konuları toplumun hassas olduğu, din gibi konulara göre yorumlama biçimlerine değinilecektir. Makalenin amacı ise geçen 40 yılda değişen entelektüel çevre ve fikir dünyası neticesinde Osmanlı materyalist neşriyatındaki yukarıda bahsedilen dört başlığın söyleniş biçimini okuyucuya sunmak olacaktır.
Keywords : Ahmed Midhat, Baha Tevfik, Materyalizm, Felsefe, Evrim