Beden Eğitimi ve Spor Öğrencilerinde Sirkadiyen Değişkenliğin İncelenmesi: Balıkesir Üniversitesi Örneği

Authors : Zekine PÜNDÜK, Yılmaz DENİZ, Fahri AKÇAKOYUN

Pages : 35-43

View : 19 | Download : 7

Publication Date : 2019-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç: Sirkadiyen ritimler karanlık, ısı ve ışık gibi çevresel özelliklere bağlı olarak organizmada görülen fiziksel, mental ve davranışsal değişikliklerdir. Sirkadiyen ritimler  endojen ve eksojen faktörlere bağlı olarak çalışırlar. Bu çalışma üniversite öğrencilerinde sirkadiyen özelliklerin değişkenliğini test etmek amacıyla yapıldı. Yöntem: Çalışmaya, Balıkesir Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulunda okuyan 18-25 yaş aralığında, erkek (n=315) ve kadın (n=185) olmak üzere toplam 500  öğrenci katıldı. Katılımcıların sirkadiyen özellikleri sübjektif olarak,  Horne ve Östberg’in İnsan sirkadiyen ritminde sabahçıl ve akşamcıl tipleri belirleyen ölçeğin Türkçe versiyonu kullanılarak değerlendirildi. Ölçek bir ay arayla iki kez uygulandı. Katılımcıların kronotipleri,  1. ve 2. Uygulamada verdikleri yanıtların frekans dağılımları karşılaştırıldı ve güvenirliği test edildi.  Bulgular: Ölçeğin güvenirlik analizinde 1. Uygulamada Cronbach alfa değeri 0.697 iken, 2. Uygulamada 0.683’lik bir değere sahipti ve iyi düzeyde anlamlılık ifade etmekteydi. Kronotip dağılımları karşılaştırıldığında, 1. Uygulamaya göre sabahçıl özelliklerde %43 azalma, ara tip özelliklerinde %7 artış, akşamcıl özelliklerde %18 artışa yönelik değişim  olduğu tespit edildi. Katılımcılar yaş, cinsiyet, beden kütle indeksi (BKI) değerlerine göre her iki uygulamada kronotip açısından anlamlı farklılık göstermemekteydi. Öğrencilerin ölçek sorularına verdikleri yanıtların frekans dağılımları incelendiğinde, S1, S4, S5, S7, S13, S17 ve S18 de 1. ve 2. uygulamada anlamlı düzeyde farklılık olduğu tespit edildi (sırasıyla p= 0.001, p=0.03, p=0.002, p=0.03, p=0.001 ve p=0.001). Anket yanıtlarına göre ise öğrencilerin çoğunluğunun (%54.8) akşam saaterinde fiziksel aktivite yaptıklarını belirtirken, fiziksel aktivitenin en verimli saat aralığının ise sabah (%56) olduğunu ifade etmişlerdir. Sonuç: Sonuç olarak öğrencilerin sabah saatlerine yönelik verdiği cevaplar, çalışma saatleri konusundaki tercihleri ve en iyi hissettikleri zaman dilimini bulma konusundaki yanıtları değişkenlik göstermekteydi.
Keywords : kronotip