Halife Nâsır li-Dinillâh’ın Abbâsîlerin Hakimiyetini Canlandırma Çabaları

Authors : Fatih GÜZEL

Pages : 59-0

View : 14 | Download : 10

Publication Date : 2014-06-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Nasır li-Dinillâh 575-622/1180-1225 yılları arasında yaklaşık 46 yıllık süreyle en uzun müddet hilafet makamında kalan Abbâsî halifesidir. Abbâsî halifelerinin siyasî güçlerini yitirip, sadece dinî bir lider olarak varlıklarını devam ettirdikleri bir dönemde halife olan Nâsır li-Dinillâh, Abbâsî hilafetine yeniden dünyevî otorite kazandırmak istemiş, bu amaçla askerî, siyasî, fikrî, içtimai reformlar gerçekleştirmiştir. Halife Nâsır li-Dinillâh faal bir dış politika izlemiştir. Düşmanını düşmanıyla yok et temel politikasıyla Abbâsî halifeliği için tehdit olabilecek dış güçleri birbiriyle dengelemiştir. Halifenin bu politikası sonucunda Irak bölgesinde hakim olan Irak Selçuklu devleti yıkılmış, Abbâsî Devleti yaklaşık iki yıl yüzyıl sonra bağımsızlığına kavuşmuştur. Etrafı güçlü devletler ve dirayetli sultanlarla çevrili olan Halife Nâsır li-Dinillâh kendisine yönelebilecek herhangi bir tehdidi önceden haber verecek güçlü bir istihbarat teşkilatı kurmuştur. Halifenin kurmuş olduğu istihbarat teşkilatı öylesine etkiliydi ki hükümdarlar halife hakkında konuşurken fısıltılı bir şekilde konuşmak zorunda kalıyorlardı. Sünnî dünyasının lideri olan Halife Nâsır li-Dinillâh, Irak nüfusunun yarısına yakınını oluşturan Şiileri devletin üst görevlerinde görevlendirerek, Şiileri devlet yönetimiyle barıştırtmıştır. Halife Nâsır li-Dinillâh, toplumda anarşi kaynağı haline gelen fütüvvet teşkilatını yeniden tanzim etmiştir. Böylece devlet başıbozuk ve kendi başına buyruk olan toplulukları kontrol etme şansına sahip olmuş, dağınık fakat güçlü olan bu birlikleri desteği ile devlet gücü artmıştır. Diğer sultanlara fütüvvet libası giydiren halife, hilafetin manevi nüfuzunu artırmıştır. Müslümanlar aralarındaki mezhepsel farklılıkları bir kenara bırakarak fütüvvet etrafında birleşmişlerdir. Halife Nâsır li-Dinillâh’ın çabaları sonucu Abbâsî Devleti yaklaşık 2 asır sonra bağımsızlığını elde etse de siyasî konjoktür Abbâsî hilafetinin varlığına müsaade etmemiş, Halife Nâsır li-Dinillâh’ın vefatından kısa bir süre sonra 656/1258 yılında Abbâsî Devleti Moğollar tarafından yıkılmıştır.
Keywords : Halife, Nâsır li Dinillâh, Abbâsîler, Çabalar, Irak, Bağdat, Fütüvvet