Taşköprîzâde’de Felsefenin Pratik Alanı Olarak Ahlâk

Authors : Fatma Zehra PATTABANOĞLU

Pages : 122-142

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2018-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Ahlâkla ilgili konular Platon’la sistemleşmeye başlamışsa da Aristoteles’in Nikomakhos’a Etik adlı kitabıyla ilk müstakil ahlâk çalışması vücuda gelmiştir. Bu eserde ahlâk ilmi, pratik felsefenin bir bölümü olup, insanın davranışlarıyla ilgilidir. Ortaçağ Batı dünyası gibi İslâm düşünürlerinin pek çoğu da bu yaklaşımdan yana olmuştur. Kindî ile başlayan Aristotelesçi felsefî ahlâk telakkisi, Fârâbî, İbn Miskeveyh, İbn Sînâ, Fahreddin er-Râzî, Nasîruddin et-Tûsî ile gelişmiş, Kınalızâde ve Taşköprîzâde gibi Osmanlı düşünürleriyle devam etmiştir. Bu ahlâk anlayışı her ne kadar felsefî bir yapıya sahip olsa da Kur’an ve sünnetten tamamen kopmuş değildir. İslâm dünyasında felsefî ahlâkın yanında, tasavvufî ahlâk da diyebileceğimiz vahiyle sentezlenen bir ahlâk sistemi de yaygınlaşmıştır. Osmanlı’da bu tür çalışmalar daha çok şerh ve haşiye geleneğinin bir parçası olarak gelişmiştir. Bu makalede Taşköprîzâde Ahmet Efendi’nin (1495-1561) pratik yetkinleşme alanı olarak gördüğü ahlâk ilmine dair düşüncelerine yer verilecektir. Nitekim o, Miftâhu’s-saâde ve misbâhu’s-siyâde adlı eserinde ayrıntılı ilimler taksimi yapmış ve burada ahlâk ilmini, felsefenin pratik alanlarından biri olarak görmüştür. Osmanlı’nın en önemli ahlâk eserlerinden biri olan Îcî’nin Ahlâk-ı Adudiyye’sine şerh yapan Taşköprîzâde, bu eserinde de pratik yetkinleşme ve erdemler hakkında önemli bilgiler vermektedir. Çalışmada düşünürün felsefe ve din bakımından ahlâka bakışı ele alınacak, tanımı, konusu, gayesi ve erdem anlayışı bakımından bu ilme verdiği önem değerlendirilecektir.
Keywords : Taşköprîzâde, İlimler tasnifi, Pratik felsefe, Ahlâk, Erdem