Çankırı'da Unutulmuş Bir Gelenek: Çamaşırhaneler

Authors : Hacer Nurgül BEGİÇ, Rukiye KAYA

Pages : 57-80

View : 16 | Download : 5

Publication Date : 2019-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Çamaşırhaneler; toplumların kimliğini oluşturan, sosyal bağ kurulmasına vesile olan, ortak kültür unsurlarındandır. Toplu yerleşim alanlarından çamaşırhaneler; özellikle de köy ve kasabalarda iş yapma ve dayanışmanın yaşandığı, komşu komşunun külüne muhtaç düşüncesinin hakim olduğu, sosyal hayata hizmet etmiş işleyişiyle, usulleriyle, adabıyla kendi içinde bir kültür oluşturmuşlardır. Tarihsel süreç içerisinde yaşam biçimine bağlı olarak toplumlar da oluşturdukları gelenek ve görenekleri ile değişen yaşam şartlarına uyum sağlamışlardır. Teknolojik gelişmelerin ve toplumsal kalkınmanın sonucunda pek çok olgu gibi çamaşırhaneler ve beraberinde getirdiği kültür de değişime uğramıştır. Mekân ve işleyiş değişse de çamaşırhaneler, suyun evlerimize getirilmesiyle çamaşırhanelerin eski işlevleri kalmamıştır. Bu çalışmada 1940-1975 yılları arasında Çankırı il merkezi, Ilgaz ve Kızılırmak ilçelerindeki çamaşırhaneler ile pınar ve çeşme başında yapılan yıkama ritüelleri incelenmiştir. Yörede kadınların belli günlerde çamaşır yıkadığı alanlar Çankırı’da merkezde ve diğer ilçelerde çamaşırhane olarak nitelendirilen yapılar olup, köylerde ve daha küçük yerleşim birimlerinde ise çeşmelere su kenarlarına yakın noktalar olduğu görülmüştür. Çamaşır yıkanan bu yerler, sabahın erken saatinde en güzel yerin kapılması için acele edildiği, ateşlerin yakılıp kazanlarda suların kaynatıldığı, tokaçlarla çamaşırların yıkanırken sohbet ve eğlencelerle sosyal etkinliklerin gerçekleştirildiği alanlardır. Sahada yapılan çalışmalarda Çankırı merkezi ile Ilgaz ve Kızılırmak ilçelerinde çamaşırhanelerin bulunduğu ve bir kısmının yapılarının henüz kaybolmadığı görülmüştür. Bu çalışmada, Çankırı il merkezi ve ilçelerindeki çamaşırhanelerin yapı özellikleri, günümüzdeki durumu ve sosyo kültürel ve sosyo ekonomik yönü ele alınmıştır. Yörede saha araştırılması yapılmış, kaynak kişilerle görüşülmüş, sanal ve yazılı kaynaklar incelenmiştir. 
Keywords : Çankırı, Ilgaz, Kızılırmak, kültürel zenginlik