Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi Eserlerinden İstanbul Göztepe Hamidiye Çeşmesi Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Kıvanç Koçak, Ahmet Vefa Çobanoğlu

Pages : 27-48

Doi:10.30804/cesmicihan.1353843

View : 118 | Download : 166

Publication Date : 2023-12-07

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Sultanı II. Abdülhamid İstanbul’un su ihtiyacını karşılamak amacıyla Hamidiye Suyu Tesisleri’ni yaptırmıştır. Hamidiye Suyu Tesisleri inşa ediliyorken, isale hattı üzerinde su terazileri ve çeşmeler de yapılmıştır. Çeşmeler Birinci Ulusal Mimarlık üslubuna uygum olarak tasarlanmıştır. Söz konusu çeşmeler tip proje olarak yapılmıştır ve iki gruba ayrılır: mermer çeşmeler ve dökme demir çeşmeler. Mermer çeşmeler duvar çeşmesi tipolojisindedir. Dökme demir çeşmeler, Sanayi devriminden sonra Avrupa’da demirin inşaat alanında kullanılmasının etkisiyle yapılmıştır. Hamidiye Suyu isale hattı üzerinde de tip proje olarak, Belçika’dan sipariş edilen döküm çeşmeler yapılmıştır. Bu çeşmelere font çeşmeler de denir. Döküm çeşmeler ise meydan çeşmesi tipindedir. Çalışmada dökme demir çeşmelerden Göztepe Hamidiye Çeşmesi’nin ele alıp değerlendirmek amaçlanmıştır. Bu çalışma yapılırken yerinde tespitler yapılmış, çeşmelerle ilgili yayınlar incelenmiş ve arşiv belgelerinden yararlanılmıştır. Giriş bölümünde Göztepe bölgesinin tarihi, Hamidiye Suyu ve döküm çeşmelere değinilmiştir. Çalışmanın ana bölümünde ise çeşmenin banisi, mimarı, tasarımcısı, mimari özellikleri ve süsleme özellikleri incelenmiştir. Buna ek olarak, ana bölümde çeşmenin özgün tasarım özelliklerine değinilmiştir. Söz konusu çeşmenin arşivlerde bulunan çizimlerinde, Bertier olarak sanatçısının ismi yazmaktadır. Bertier Hamidiye Suyu Tesisleri’nde görev alan bir mühendistir. Değerlendirme ve sonuç bölümünde de söz konusu çeşme dönem çeşmeleriyle birlikte değerlendirilecektir. Çeşme, bani, mimar, plan, cephe ve süsleme özellikleri açısından Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi’nin diğer çeşmeleriyle karşılaştırılmıştır. Dönem çeşmelerinin içindeki yeri ve önemi hakkında değerlendirmeler yapılmıştır.
Keywords : Su Yapıları, Çeşme, Dökme Demir, Meydan Çeşmesi, Ulusal Mimarlık