Çeviride Kayıplar Sorunu: Necîb Mahfûz’un Yevme Kutile’z-Za‘îm Adlı Eserinin Arapça ve İngilizceden Türkçeye Çevirisi ile Arapça Kaynak Metninin Karşılaştırmalı Bir İncelemesi

Authors : Musa YILDIZ, Gülfem KURT

Pages : 1-34

Doi:10.37599/ceviri.513961

View : 21 | Download : 8

Publication Date : 2019-02-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Genel anlamıyla, bir dilden başka bir dile aktarım işlemi olarak nitelendirilebilecek çeviri, içerdiği birçok anlam ve yüklendiği fonksiyonellikle çok yönlü bir süreçtir. Edebi çeviri, genel tanımdan farklı olarak yaratıcı ve sanatsal tüm kullanımları da içerdiği için tanımlaması daha zor olsa da kaynak metnin anlamını ve mesajını çeviri metinde aksettirmesi gereken bir konumu olan ve kaynak dildeki yazını, metnin anlamsal, sözdizimsel ve biçemsel özelliklerini belirli bir düzlemde korunarak erek yazına aktarma işlemi olan bir süreç şeklinde tanımlanabilir. Edebi çeviri sürecinde, dillerin farklı dilsel özellikleri, yanlış anlamalar, anlam karşılığı bulamama veya çevirmen tercihleri gibi durum lardan kaynaklı bazı kayıplar oluşabilmektedir. Bu kayıpların çokluğu halinde bilgi kaybı ve kaynak metnin mesajını erek metinde verememe gibi problemler oluşabilmektedir. Son yıllarda çeviri ile ilgili yapılan incelemelerin neredeyse hepsinde var olan eşdeğerlik kavramı bu çalışmada da karşımıza çıkmaktadır. Kaynak metnin kendi okuru üzerindeki etkiyi, çeviri okuru üzerinde de gerçekleştirmeyi hedefleyen eşdeğerlik ilkesi çeviri sürecinde her zaman uygulanamaz. Bunun nedeni de erek dilin kaynak dildeki dil yapılarından farklı olması olabilir. Diller arasında var olan birtakım farklılıklar başlı  başına çeviri kaybına yol açan etmenlerden olmakla birlikte, ara dilden yapılan çeviriler etmeni de söz konusudur. Eğer bir metin, kaynak bir dilden bir ara dile çevrilip daha sonra bu ara dil kaynak dil varsayılıp başka bir dile çevriliyorsa bu süreçte çeviri kaybı olması kaçınılmazdır. Bu gibi durumlarda çevirmene, çevirinin az kayıpla başarılması hususunda büyük bir görev düşmektedir. Çünkü günümüz dünyasında çeviri kaçınılamaz bir olgudur ve uluslararası kültür ve bilgi aktarımında çok önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada da Nobel ödüllü Mısırlı yazar Necîb Mahfûz’un Yevme Kutile’z-Za‘îm adlı eserinin kaynak dil Arapçadan ve ara dil İngilizceden erek dil Türkçeye çevirileri incelenerek, çeviri sürecindeki sözdizimsel, anlamsal, kültürel birtakım çeviri kayıpları ortaya konulmuştur. Bu incel- eme yapılırken Mona Baker’ın eşdeğerlik tasnifinden kelime ve kelime üstü düzeyde eşdeğerlik temel alınarak karşılaştırmalı analiz yöntemiyle çeviriler değerlendirilmiştir. 
Keywords : Çeviri, Necîb Mahfûz, Yevme Kutilez Zaîm