Bir Fransız Yazını Çevirisinde Dil ve Söylem Çözümlemesi (Emile Zola’yı Anlamak ve Çevirmek)

Selim YILMAZ; Sultan Arzu AY

doi:10.37599/ceviri.513989

Bir Fransız Yazını Çevirisinde Dil ve Söylem Çözümlemesi (Emile Zola’yı Anlamak ve Çevirmek)

Authors : Selim YILMAZ, Sultan Arzu AY

Pages : 35-50

Doi:10.37599/ceviri.513989

View : 14 | Download : 4

Publication Date : 2019-02-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir edebî roman çevirisinde söylem çözümlemesi nasıl yapılmalıdır? Çalışmanın konusu ve amacı bu sorunsal üzerine kuruludur. Üzerinde çalışacağımız derleme, Doğalcılık Akımına (fr. Naturalisme) mensup Fransız düşünür ve yazar Émile Zola’nın “La Confession de Claude” (1909) isimli romanı ile “Claude’un İtirafları” (2011) başlığı ile yapılan Türkçe tercümesidir. Yüzyıllar boyunca dün- yada birçok dile çevrilen Fransız yazar ve düşünür Émile Zola’nın bahse konu romanını ve Türkçe çevirisini incelerken, kuşkusuz yazınsal eseri ortaya koyan farklı dinamikleri ilişkilendirmek suretiyle göz önünde bulundurmalıyız. Buna göre, 19. yüzyıl Fransız Edebiyatını, dönemin toplumsal şartlarını, Gerçekçilik (Realizm) ve Doğalcılık (Natüralizm) akımlarının yanı sıra, Dilbilim, Çeviribilim ve Filoloji bilim alanlarını da disiplinlerarası bir yaklaşımla değerlendirmek gerekir. Buna, çok yönlü, ya da çok boyutlu dediğimiz, biraz önce sıraladığımız farklı alansal paradigmaları bir arada değerlendirmeyi gerektiren, ya da öngören Pragmatik yaklaşım da diyebiliriz. Bu romanın belirli bölümlerinden seçilen sözce örneklerini Disiplinlerarası Pragmatik bir yaklaşım ile “dil-çeviri” bağlamında incelemeye gayret edeceğiz. Bu doğrultuda önce kaynak ve erek metin düzleminde karşılaştırmaya değer cümleler seçip, bulundukları bağlam çerçevesinde dilsel yapılarını incelemek suretiyle, cümleden sözceye geçiş yaparak yorumlamaya çalışacağız. Diğer yandan, çeviri türü ne olursa olsun, özellikle de yazın çevirisi sürecinde kaynak metinde öne çıkan birtakım dilsel göstergelerin sözceleme değeri ve işlevlerinin be- lirlenmesinin, çevirmenin erek metnini oluştururken eşdeğerlik arayışında ne kadar önemli olduğunu belirgin örneklerle göstereceğiz. Bu açıdan bakıldığında, bu denli geniş kapsamlı bir dilsel zenginliğin ayrıca Biçembilim ve Sözbilim alanlarını da kapsadığı düşünüldüğünde, en zor aktarım türlerinden birinin yazın çevirisi olduğunu söylemek tartışmasız uygun olacaktır. Çeviri etkinliği her iki dil ve kültür arasında dengeli bir geçişi gerçekleştirebilme eylemi olarak değerlendirildiğine göre, çevirmenin ortaya koyduğu metinde, ya da erek metnini üretirken nasıl bir strateji uyguladığını gözlemlemeye gayret edeceğiz. Bu çeviri stratejisinin genel itibariyle kaynak metne ve diline bağlı kalarak mı, yoksa erek dil ve kültür odaklı mı olduğunu tespit etmeye çalışacağız. Başka bir ifadeyle, çevirmenin sadık çeviriden yana mı, yoksa özgür çeviriden yana mı olduğunu çalışmanın sonunda görme fırsatını elde edebileceğiz. Başlıca amacımız Fransız Edebiyatından Türkçeye çevrilmiş bir romanı özellikle Çeviribilim ve Dilbilim alanları açısından karşılaştırmalı bir bakış açısı ile derinlemesine incelemektir. Sonuç olarak bu çalışma, Uygulamalı Söylem Dilbilimi ve Çeviribilim alanları çerçevesinde, yazın çevirisinde kapsamlı bir söylem ve sözceleme araştırması yapılırken nasıl bir yol ve yöntem izlenmesi gerektiği konusunda ilgili alana katkı sunmaya yönelik bir yazın çevirisi incelemesidir.
Keywords : Çeviri sorunları, dilbilim, roman, söylem çözümlemesi, yazın çevirisi

ORIGINAL ARTICLE URL

VIEW PAPER (PDF)