From Page to Stage, Linguistic to Multimodal: Stage Adaptations from Literary Texts

Authors : Naciye SAĞLAM

Pages : 119-134

Doi:10.37599/ceviri.1202447

View : 9 | Download : 6

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Roman Jakobson’un çeviriye dair ortaya koyduğu üçlü sınıflandırma çeviribilimde mihenk taşı olarak kabul gören bir sınıflandırmadır. Bu sınıflandırma günümüze de birçok çalışma için altyapı oluşturmuş olsa da değişen metin tanımları, bu kategorizasyonun gözden geçirilmesini gerekli kılmıştır. Çeviriye dair kavramsal temel oluşturmuş olan Jakobson’un üçlü sınıflandırması günümüzde çevirinin kültürel çeşitliliğini ifade etmede yetersiz kalmaktadır insert ignore into journalissuearticles values(Torop, 2008, s. 256);. Bu bağlamda kendisinden sonra gelen araştırmacıların bu sınıflandırmayı yeniden ele aldığı görülmektedir. Yeniden ele alınan sınıflandırmalar dikkate alındığında ise göstergelerarası çevirinin yalnızca dilsel sistemlerden dil-dışı gösterge sistemlerine çeviri ile sınırlı olmadığı görülmektedir. Bunun sebebi dönüşen tanımlarla birlikte dilsel ve dil-dışı ikiliğinin de bulanıklaşması ve çok ortamlı metinlerin çoğalmasıdır. Edebi eserlerden film, muzik, opera, tiyatro gibi çok-modlu metinlere uyarlamalara sıkça rastlansa da bu etkinlikleri göstergelerarası çeviri olarak ele almak görece yeni bir alan olarak görülmektedir. Bu tür bir çeviri pratiği dilsel üründen yalnızca dilsel olmayan -ışık, sahne tasarımı, koreografi, sanatçı performansları, muzik gibi- çok-modlu ifade biçimlerine dönüşümü içerdiği için, buradaki çeviri mantığı farklı boyutta ele alınmalıdır. Bu kapsamda çalışmada, edebi eserlerden sahneye uyarlamaların göstergelerarası çeviri olarak ele alınabileceği fikri tartışılmış, Deli Kadın Hikayeleri kitabının Tiyatro Nok tarafından yapılan sahne uyarlaması dilsel öğelerin çok-modluluğa dönüşümünün örneklendirilmesi amacıyla kullanılmıştır.
Keywords : göstergelerarası çeviri, uyarlama, çok modluluk, sahne uyarlamaları, edebi metin