Kültür Repertuarını Şekillendirmek: Çeviri ve Özgün Çocuk Yazınında Eşitlikçi Cinsiyet Temsilleri

Authors : Esra Duygu Özdoğan, Sinem Sancaktaroğlu Bozkurt

Pages : 121-146

Doi:10.37599/ceviri.1585008

View : 107 | Download : 98

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Özellikle son yıllarda, toplumsal cinsiyet rollerini sorgulayan ve onlara meydan okuyan çocuk kitaplarındaki artış göz önünde tutularak, bu çalışma, çevirisi yapılan ve özgün olarak kaleme alınan bu tür çocuk kitaplarını listeleyerek, eşitlikçi çocuk yazını özelinde, Türkiye’deki kültür repertuarının bu eserler bağlamında nasıl etkilendiğini ve çeviri ve özgün eserler arasında bir paralellik olup olmadığını tartışmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla, çeviri ve özgün çocuk kitaplarından oluşan listeler, çocuk yazını çevirisi ve toplumsal cinsiyet ekseninde yürütülen akademik çalışmalardan, eşitlikçi çocuk yazınına ilişkin hazırlanan akademik listelerden, Türkiye’de muzır ilan edilen kitaplara ilişkin haberlerden ve kitap tanıtımları gibi metin dışı unsurlardan faydalanarak bir tür zincirleme yönlendirme metodu kullanılarak oluşturulmuştur. Ek olarak, ‘eşitlikçi çocuk yazını’ ve ‘feminist çocuk yazını’ anahtar sözcükleri, çevrimiçi yayınevleri katalogları ve kütüphane veri tabanlarında aratılmıştır. Söz konusu eserlerin özellikle 2000’li yıllarda artış gösterdiği belirlendiğinden, listeler 2000 ile 2022 yılları arasına yoğunlaşmıştır. Söz konusu yıllarda yayımlanan (yeniden çeviriler, vb. hariç) toplamda 121 çeviri ve 51 özgün eser olmak üzere toplam 172 eser tespit edilmiştir. Bunun ardından, bibliyografik listelerde yer alan söz konusu özgün ve çeviri eserlerin yayın yılları ve yayınevleri ayrıntılı olarak incelenmiştir. Daha sonra, geleneksel olmayan toplumsal cinsiyet temsillerini ele alış biçimlerine göre her iki listede de belli kategorilerin öne çıktığı belirlenmiş ve tartışılmıştır. Çeviri ve özgün eserler arasındaki kronolojik sıralama ve özgün ve çeviri eserlerin dahil olduğu kategoriler arasındaki paralellik özgün ve çeviri eserler arasındaki ilişkiye işaret eden hususlardan biri olmuştur. Bu durum, çevirinin, kültür repertuarında mevcut olmayan bir türün oluşumunda veya onun gelişiminde önemli bir rol oynayabileceğini düşündürmektedir. Sonuç olarak, özellikle metin dışı unsurlara dayanılarak varılan bu bulguların, metiniçi unsurlar üzerinden yapılacak tematik bir analiz ile daha güçleneceği düşünülmektedir.
Keywords : çocuk yazını, kültür repertuarı, toplumsal cinsiyet rolleri, eşitlikçi cinsiyet temsilleri