ÇEKİÇ ALİ’DEN DERLENEN TÜRKÜLERDE MAKAM ANALİZİ

Authors : Mehmet Can Pelikoğlu

Pages : 273-293

Doi:10.31811/ojomus.1436642

View : 75 | Download : 80

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye’nin İç Anadolu bölgesindeki Kırşehir ili ve yöresindeki halk müziği kültürünün yaratıcıları, tarihsel geçmişlerinin 14. yüzyıla dayandığı, köklerinin Kafkasya’da olduğu düşünülen konar-göçer Türkmen-Abdallardır. Türkmen-Abdallar için müzik sadece bir eğlence veya sanatsal ifade biçimi değil, aynı zamanda bir varoluş biçimi ve kimlik aracıdır. Bu onların yaşam tarzlarının ve kültürel geleneklerinin ayrılmaz bir bileşenidir; değerlerinin, inançlarının ve deneyimlerinin bir nesilden diğerine aktarılması için güçlü bir araç olarak hizmet eder. Ayrıca müzik icrası ve yorumunun kalitesi, bölgenin müzik geleneklerinin gelişmesi ve korunmasında önemli bir rol oynarken, Türk müziği makamlarının tarihsel köklerinin daha derin anlaşılmasına ve değerlendirilmesine de olanak sağlamaktadır. Bu makalede, Abdallık geleneğini temsil eden ve bu geleneğe özgü müzik türünün önemli yorumcularından birisi olarak kabul edilen Kırşehirli halk ozanı Çekiç Ali’nin (1932-1973) türkülerinin makamsal özelliklerinin belirlenerek analiz edilmesi amaçlanmıştır. Belgesel tarama yönteminin kullanıldığı araştırmada, araştırma alanı Abdal Çekiç Ali\'ye atfedilen ve TRT-THM repertuvarına kayıtlı olan yedi türküyle sınırlandırılmıştır. Analizin odak noktası, seçilen eserlerin melodik ve makamsal yapısını belirleyen ana perdeler, karar sesi, güçlü, seyir, dizi, donanım, yeden, genişleme ve melodi içindeki cümle ve motifler gibi teknik unsurlardır. Bulgular, Abdal Çekiç Ali\'nin türkülerinin \'Kürdi\', \'Segâh\', \'Hüseyni\', \'Acemkürdi\', \'Uşşak\' ve \'Karcığar\' gibi melodik ve makamsal dizilere sahip olduğunu ortaya koymuştur. Araştırma, Türk müziğinin makamsallığının tarihsel bağının kurulmasına ve kültürel hafıza açısından öneminin bilinçli olarak kavranmasına katkı sağlamaktadır.
Keywords : Kırşehir Yöresi, Çekiç Ali, Türk Halk Müziği, Türkü, Makamsal Dizi, Makam analizi