AZERBAYCAN MİLLİ OPERA SANATININ DOĞUŞU VE BU SÜRECE ÜZEYİR HACIBEYLİ’NİN OPERA ESERLERİNİN ETKİSİ

Authors : Ayşe Yılmaz, Ebru Gökdağ

Pages : 123-146

Doi:10.31811/ojomus.1444688

View : 66 | Download : 74

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Batı’da 16. yüzyılın sonu ve 17. yüzyılın başında ortaya çıkan opera sanatının Doğu’da tanınması yüzyıllar sonra gerçekleşmiştir. Bu çalışmada, Türk Dünyası’nda opera sanatının ilk olarak nerede, hangi etkileşimler sonucu doğduğu araştırılarak, Azerbaycan milli opera sanatının gelişim süreci anlatılmıştır. Araştırmanın amacı, Üzeyir Hacıbeyli\'nin opera eserlerini ulusalcılık özellikleri bakımından bestelenen diğer opera eserleriyle ilişkilendirerek, bestecinin Azerbaycan milli opera sanatının gelişmesindeki rolünü ortaya koymaktır. Araştırmada veri-kaynak elde etmede literatür taraması yapılarak, yöntem olarak doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Bu kapsamda 1900’lerin başında Bakü’deki yabancı sanatçı ve topluluklarla olan etkileşimler sonucu gerçekleştirilen kültür sanat etkinlikleri incelenerek, Türk Dünyası’nın ilk opera binası olan Azerbaycan Devlet Akademik Opera ve Bale Tiyatrosu’nun o dönemdeki faaliyetleri ele alınmıştır. 1960 yılına kadar geçen süreçte opera alanında kaydedilen gelişmeler incelenerek; bestelenen ilk muğam opera eserleri, ilk opera toplulukları ve Azerbaycan operasındaki vokal yorumculuğu hakkında detaylı bilgiler verilmiştir. Azerbaycan’da milli opera eserlerinin bestelenmesi ve icra edilmesi sürecinde Üzeyir Hacıbeyli’nin yaptığı girişimlerin önemi vurgulanmıştır. Bu süreçte Türk Dünyası’na tür çeşitliliği bakımından zengin bir opera repertuvarı kazandırılmıştır. Besteciler eserlerinde geleneksel olanla çağdaş olanı birleştirerek milli operalarını çağdaş, evrensel bir seviyeye taşıma mücadelesi vermişlerdir. Çalışmada bu mücadele, başlangıçta Rus etkisinin baskın olduğu Azerbaycan operasında Üzeyir Hacıbeyli’nin bestelediği opera eserleri öncülüğünde verilen ulusallaşma çabası ve sonrasında opera sanatının gelişmesinde izlediği yol üzerinden ortaya konulmuştur.
Keywords : Azerbaycan Milli Operası, Üzeyir Hacıbeyli, Muğam opera