İBN EBÎ ZEYD EL-KAYRAVÂNÎ VE KELÂM ANLAYIŞI

Authors : Ömer FİDANBOY

Pages : 132-143

Doi:10.30627/cuilah.1150166

View : 10 | Download : 9

Publication Date : 2022-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İbn Ebî Zeyd el-Kayravânî (ö. 386/996), İslâm düşüncesinde fikrî ayrılıkların yaşandığı, mezhepler arası fikir çatışmalarının cereyan ettiği ve sosyo-politik açıdan zor şartların hüküm sürdüğü bir dönemde (h. IV y.y.) ve kritik bir coğrafyada (Kuzey Afrika) yaşamış, Mâlikî mezhebine mensup önemli bir düşünürdür. O, Mu‘tezilî, Mürciî, Haricî, Şi‘î ve diğer düşünce akımlarına karşı Selef akidesinin metodunu benimsemiş, Mâlikî mezhebini savunmuş, mezhebin yayılmasına katkıda bulunmuş ve Ehl-i Sünnet düşüncesinin sonraki nesillere aktarımında önemli bir rol oynamıştır. Ancak mezkûr düşünce akımlarına karşı kullandığı Selef metodunun yetersiz kaldığının farkına varan Kayravânî, kendisi gibi Mâlikî fıkhına mensup olan Ebü’l-Hasan el-Eş‘arî’nin (ö. 324/935-36) bu tür akımlara karşı verdiği mücadeleyi yerinde bulup takdir etmiştir. Kayravânî’nin Eş‘arî’ye olan bu sempatisi onun Eş‘arî’den etkilenmesini kaçınılmaz kılmıştır. Çalışmada İbn Ebî Zeyd el-Kayravânî’nin er-Risâle ve el-Câmi‘ adlı eserleri özelinde kelâmî görüşleri ele alınmıştır. Ayrıca Selefî ve Eş‘arî ithamları arasındaki Kayravânî’nin tutumu, konumunu ve benimsediği metot ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Keywords : Kelâm, İbn Ebî Zeyd el Kayravânî, Selefî, Eşarî