Patlatma Uygulaması Yapılan Bir Sahadan Elde Edilen Titreşim Değerlerinin Farklı Hasar Kriter Tablolarına Göre Değerlendirilmesi

Authors : Serdar ERCİNS, Cem ŞENSÖĞÜT

Pages : 57-66

Doi:10.21605/cukurovaummfd.500559

View : 13 | Download : 12

Publication Date : 2018-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Patlayıcı maddelerin gelişen teknolojilerle birlikte güncellenmesi ve birçok alanda kullanılabilir hale gelmesi, patlayıcı madde tüketimini artırmıştır. Patlayıcı maddelerin yanlış ve bilinçsiz kullanılması, patlatmalı kayaç kazılarının yapıldığı maden ve taş ocaklarında, endüstriyel yapılarda, her türlü inşaat faaliyetlerinde, yeraltı ve yerüstü yapılarında yapısal hasarlara ve canlılar üzerinde de psikolojik sorunlara yol açabilmektedir. Patlatma uygulamalarından kaynaklanan titreşim, hava şoku ve toz gibi problemlerin en aza indirilmesi için patlatma performans analizlerinin yapılması ve sahanın yapısına uygun patlatma tasarımlarının uygulanması gerekmektedir. Bu analiz ve tasarımların uygunluğu belirlenirken, birçok ülkenin oluşturmuş olduğu hasar kriter tablo ve grafiklerinden yararlanılmaktadır. Ülkemizde 2005 yılına kadar Amerikan insert ignore into journalissuearticles values(USBM, OSMRE); değerlendirme tablolarından yararlanılmış ve bu yıldan sonra “Çevre ve Orman Bakanlığı Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde yer alan ve Amerikan normları ile neredeyse benzer olan “Türk Hasar Değerlendirme Kriterleri” yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Özellikle patlatmadan kaynaklanan titreşim etkilerinin çevrede bulunan yerleşim yerleri ile yapılar üzerinde hasar oluşturup oluşturmadığı, Türk hasar değerlendirme grafiğinde yer alan sınır eğrisi kabul edilerek belirlenmektedir. Ancak bazı durumlarda patlatma uygulamalarından elde edilen titreşim değerleri bu eğrinin altında kalsa dahi, yapılar üzerinde bazı hasarlar yaratabilmektedir. Bu çalışmada, nonel ateşleme sistemi ile yapılan patlatma uygulamalarından elde edilen titreşim değerlerinin, Türk ve Alman DIN4150 hasar değerlendirme kriterlerine göre hasar verme potansiyelleri irdelenmiştir. Sonuçta, patlatma uygulamalarından elde edilen tüm titreşim değerlerinin Türk hasar değerlendirme eğrisinin altında kaldığı ve herhangi bir hasar verme potansiyelinin olmadığı anlaşılmıştır. Ancak Alman DIN4150 normuna göre irdelendiğinde, birkaç parçacık hızının en altta bulunan ve kerpiç, eski yıpranmış tarihi eserler gibi sağlam olmayan yapılar için izin verilen en yüksek sınırı gösteren eğrinin üzerine çıktığı ve hasar verme potansiyelinde olduğu, birkaç parçacık hızının da eğriye neredeyse sınırda kaldığı görülmüştür. 
Keywords : Patlatma, Çevresel etkiler, Performans, Amerikan USBM, OSMRE, hasar değerlendirme tablosu, Türk hasar değerlendirme kriterleri, Alman DIN4150 normu