HAREZM TÜRKÇESİNDE FİİL TABANLI BİRLEŞİKLER: KISASÜ'L-ENBİYÂ ÖRNEKLEMİ

Authors : Ayşehan Deniz Abik, B. Erdem Dağıstanlıoğlu

Pages : 669-690

Doi:10.35379/cusosbil.1477025

View : 85 | Download : 116

Publication Date : 2024-10-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın amacı, Rabgûzî’nin Kısasü’l-Enbiyâ’da kullanmış olduğu fiil tabanlı birleşiklerin oluşum biçimlerinin tespiti ve tahlilidir. Çalışmanın örneklemini teşkil eden Kısasü’l-Enbiyâ, Janos Eckmann tarafından Nevâî’nin Mecâlisü’n-Nefâyis’te Hüseyn-i Hârezmî’ye dair kullandığı “Kaside-i Bürde’ga dagı Harezmîçe Türkî tili bile şerh bitipdür.” cümlesinden mülhem üretilen bir terim olan Harezm Türkçesini, temsil kabiliyeti alan yazınında kabul gören bir eser olması bakımından tercih edilmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi tercih edilmiştir. Bu çalışmanın birinci bölümünde, Harezm Türkçesi ürünleri evreninden Kısasü’l-Enbiyâ’daki tanıklar örneklem kabul edilmiştir. Bu örneklemde Türk dilinin tarihî ve çağdaş kollarında fiil tabanlı birleşiklerin tasnifleri göz önünde bulundurulup, araştırma konusunun kapsamı gözetilerek birleşik fiil ve fiil birleşikleri terimleri ile bakış, kip, kılınış, bildirme gibi terim ve kategoriler hakkındaki kuramsal bilgi ve yaklaşımlar ortaya konmuştur. Alan yazını dikkate alınarak, Kısasü’l-Enbiyâ’nın yanı sıra Türkçenin diğer tarihî ve çağdaş dönemlerinden elde edilen verilerden yararlanılarak fiil tabanlı birleşiklerin sınıflandırılması üzerine vargılar ifade edilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde işbu sınıflandırmadan yararlanarak Kısasü’l-Enbiyâ’da tespit edilen fiil tabanlı birleşiklerin tasnifi ve tanıklaması bulgular olarak sunulmuştur.
Keywords : Harezm Türkçesi, Kısasül Enbiyâ, Fiil, Birleşik Fiil, Fiil Birleşikleri