TANZİMAT ROMANINDA ALAFRANGA ZÜPPE ELEŞTİRİSİ

Authors : Taner NAMLI

Pages : 188-239

Doi:10.14520/adyusbd.525110

View : 17 | Download : 14

Publication Date : 2019-03-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Sosyal hayatla irtibatı en güçlü edebi tür olan roman, bireyin olduğu kadar toplum hayatının da çeşitli yönlerini gözler önüne serer. Roman anlatıcısı, değer yargılarına bağlı olarak şahidi olduğu toplumun aksayan yönlerini eleştirir, dolaylı ya da açık biçimde doğruyu işaret eder. Bu bağlamda Tanzimat romancısı, Osmanlı toplumunun sosyal meselelerini göz ardı etmemiş, politik/ekonomik ve kültürel endişelerle, fikri ve estetik düzeylerde katkıda bulunmuştur.  19. Yüzyıl Osmanlı hayatının bireysel ve sosyal meselelerinden biri olan züppe ahlakı da, toplumsal hayatta olduğu gibi edebi alanda da kendini göstermeye başlar. Romancı, züppe tipinin ahlakî özelliklerini deşifre ederek sosyal yapıyı ve bu yapı içindeki ilişkileri deforme edici tutumunu eleştirir. Erkek ve kadın olarak züppenin; Avrupaî yaşam özentisi, taklitçiliği, şımarıklığı, Fransızca hayranlığı, müsrifliği, giyim kuşam düşkünlüğü en çok dikkat çekilen unsurlar olmuştur. Makalede, züppenin bu tutum ve davranışlarının romancı zaviyesinden eleştiri boyutu incelenecektir.
Keywords : sosyal eleştiri, Tanzimat romanı, Alafranga züppe tipi, alafranga hayranlığı