ERBAA KARAAĞAÇ VE ÇALKARA KÖYLERİNDE DEVİR MEVLİDİ / MANEVİ KALKAN GELENEĞİ

Authors : Abdulhamit Toprak

Pages : 1357-1368

Doi:10.32321/cutad.1564484

View : 7 | Download : 6

Publication Date : 2024-12-26

Article Type : Review Paper

Abstract :Geçmişten günümüze, insanlar doğal afetlerle başa çıkabilmek için çeşitli yöntemler geliştirmiştir. Bu yöntemler, özellikle geleneksel ve kırsal yaşam tarzının hâkim olduğu yerlerde belirgin bir şekilde görülmüştür. Tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlayan toplumlar, kuraklık, sel ve taşkın gibi doğal felaketlere karşı korunma içgüdüsüyle çeşitli ritüeller ve uygulamalar meydana getirmiştir. Bu bağlamda, yağmurun yağması için gerçekleştirilen “yağmur duası” gibi geleneksel uygulamalar, Türkiye’nin birçok bölgesinde hâlâ yaşamaktadır. Tokat ili Erbaa ilçesindeki Karaağaç ve Çalkara köylerinde icra edilen “Devir Mevlidi” veya “Manevi Kalkan” adı verilen geleneğin işlevi derinlemesine ele alınacaktır. Bu gelenek, yalnızca yağmur yağdırmak amacı taşımamakta; aynı zamanda sel, dolu ve taşkınlardan korunmak için de icra edildiği görülmüştür. Karaağaç ve Çalkara köylerinde, bu geleneğin yaklaşık bir asırdır devam edegeldiği ve köy sakinleri arasında derin bir anlam taşıdığı bilinmektedir. Bu süre zarfında ritüelin biçimi ve amacı, toplumsal ihtiyaçlara ve doğal koşullara göre değişim ve dönüşümler geçirmiştir. Devir Mevlidi Geleneği, Türk kültür geleneği bakımından köklü bir yere sahip olup geçmişten gelen inanç, âdet, gelenek ve uygulamaların günümüzdeki yansımalarını temsil etmektedir. Bu gelenek yerel toplulukların doğal afetlere karşı geliştirdikleri manevi ve sosyal dayanışmanın bir ifadesi ve sembolüdür. Törenler, sadece dini bir ritüel değil, aynı zamanda sosyal bir etkinlik olarak da ön plana çıkıp toplumsal dayanışmayı güçlendirerek kuşaklar arası bilgi aktarımını sağlamıştır. Böylece, köylerdeki insanlar arasında bir bağ ve toplumsal birliktelik oluşturur. Çalışma, bu ritüellerin salt bir inanç meselesi olmadığını, aynı zamanda kültürel bir mirasın nasıl korunduğunu ve yaşatıldığını da göstermektedir. Bu tür gelenekler, toplumların geçmişle olan bağlarını güçlendirip geleceğe dair umut ve dayanışma duygusu da aşılamaktadır. Ayrıca, Devir Mevlidi Geleneği’nin icra edilmesi sırasında ortaya çıkan sosyal etkileşimler, toplumsal ilişkileri pekiştirmekte ve insanların birbirleriyle olan bağlarını güçlendirmektedir. Doğal afetlere karşı geliştirilen bu tür manevi uygulamalar, insanları bir araya getiren ve kolektif bir hafıza oluşturan önemli unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Karaağaç ve Çalkara köylerindeki Devir Mevlidi Geleneği geçmişin izlerini taşıyan kültürel bir miras olmanın yanı sıra gelecek kuşaklar arasındaki birlik ve dayanışmayı güçlendiren bir işlevi yerine getirmektedir. Bu çalışmada, kültürel mirasın korunmasının ve toplumsal birlikteliğin sağlanmasının önemini ortaya koymanın yanı sıra, özellikle ülkemizde daha önce incelenmemiş ve örneğine rastlanmamış özgün bir gelenek olan Devir Mevlidi/Manevi Kalkan Geleneği hakkında bilgiler verilecektir.
Keywords : Tokat, Erbaa, Gelenek, Devir Mevlidi Geleneği, Manevî Kalkan Geleneği