MOLLA SADRÂ’NIN PLATONİK İDEALAR SAVUNUSU

Authors : Muhammet Sait KAVŞUT

Pages : 1-13

View : 17 | Download : 6

Publication Date : 2022-06-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Antik çağa damgasını vuran Platon (MÖ 427-347), hiç şüphesiz bütün bir felsefe tarihinin önde gelen birkaç filozofundan biridir. Öğretileri, İslâm düşüncesinin neredeyse tüm geleneksel okulları üzerinde kalıcı izler bırakarak önemli tartışmalara neden olmuştur. Felsefî-teolojik gelenekte kayda değer bir geçmişe sahip olan ve güncelliğini halen yitirmeyen meselelerden biri de Platon’un ‘idealar’ kuramıdır. Platon, idealar öğretisiyle ‘değişim’ ve ‘sabitliği’ bir araya getiren bir sistem kurmaya çalışmış, evrendeki döngüsel değişimi fenomenler dünyasına taşıyarak değişmez sabit gerçekliklere “idea” adını vermiştir. Ne var ki Platon’un metafiziksel gerçekliği fizikî dünyaya değil de fizikî dünyadaki şeylerin idealarına mahsus kılması, düşünce tarihinde Molla Sadrâ’ya (ö.1050/1641) değin süregelecek sayısız tartışmalara neden olmuştur. Felsefî mirastaki tartışmayı yakından takip eden Sadrâ, ‘ideaların nesnel-bağımsız gerçekliğini’, ontolojisinin önemli köşe taşlarından biri olarak kullanır. Sadrâ açısından idelerin bağımsız gerçekliği, bir imkân durumu olmanın ötesinde ontik bir zorunluluktur. İdealar, dış dünyada herhangi bir mahal ya da konumda bulunmaksızın, kendileriyle kâim bir biçimde mevcutturlar. Bu çalışma, Sadrâ’nın Platoncu felsefeyle ilişkisini ve ‘ideaların nesnel gerçekliği’ kuramını hangi temeller üzerinden inşâ ettiğini konu almaktadır. Bu bakımdan çalışmamız genel olarak iki amaca matuftur. Bunlardan ilki, Sadrâ düşüncesinde Platoncu felsefenin genel izleri ile Sadrâ’nın Platoncu felsefeye dair başvuru kaynaklarının ortaya konmasıdır. İkincisi ise Sadrâ’nın söz konusu öğretiyi nasıl savunduğu ve felsefi açıdan nasıl temellendirdiğini aydınlığa kavuşturmaktır.
Keywords : Molla Sadrâ, Platon, İdealar, Nesnel Gerçeklik, Aristoteles