COVID-19’lu Hastalarda Tedaviye Bağlı Karaciğer Hasarı Gelişme Sıklığı, Favipravir bu Tabloda ne Kadar Etkili?

Authors : Berat EBİK

Pages : 338-343

Doi:10.5798/dicletip.944397

View : 11 | Download : 5

Publication Date : 2021-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç: Çalışma amacımız; COVID-19 tedavisinde kullanılan ilaçların karaciğer fonksiyon testleri üzerindeki etkisini incelemek ve hastalarda tedavi sırasında ilaca bağlı karaciğer hasarı (İBKH) gelişim sıklığını araştırmaktır. Ayrıca literatürde karaciğer üzerindeki etkisiyle ilgili çok fazla veri olmayan favipravirin; COVID-19 tedavisinde yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmasıyla gelişen karaciğer fonksiyon bozukluklarının favipravir ile ilişkisini araştırmaktır. Yöntemler: Çalışmamıza 2020 Nisan-Eylül döneminde PZR (polimeraz zincir reaksiyonu) testi ile COVID 19 tanısı konulan ve hastanede yatarak tedavi gören 1301 hasta aldık. Önceden bilinen kronik karaciğer hastalığı olanları, COVID-19 sırasında sitokin fırtınası, sepsis ve iskemik hepatit gelişen hastaları çalışmaya almadık. Hastaları kullandıkları ilaç tedavisine göre gruplara ayırdık. Gruplar arasında, karaciğer fonksiyon bozukluğu ve İBKH gelişen vaka sayısında fark olup olmadığını inceledik. Bulgular: Çalışmaya aldığımız 1301 hastanın %50.2 sinde tedavi sırasında ALT-AST yüksekliği gelişmesine rağmen bu yüksekliklerin %45.3’ünün hafif ve orta düzeyde enzim artışı olduğu görüldü. Hastaların %4,9’unda İBKH gelişti. Sadece favipravir alan hastaların %1,1’inde İBKH gelişmesine karşın; favipravir+antibiyotik alan hastalarda bu oran %8,7 idi.(p<0.001). Benzer şekilde hastaların %14’ünde ALP, %48,1’inde GGT yüksekliği gelişti. Favipravir+antibiyotik alan hastaların %17,5’inde ALP, %51,8’inde GGT yüksekliği gelişirken sadece favipravir alan hastaların %4,3’ünde ALP, %40,1’inde GGT yüksekliği tespit edildi.(ALP için p<0.001,GGT için p<0.001) Sonuç: COVID-19 tedavisi sırasında her iki hastanın birinde karaciğer fonksiyon testlerinde bozulma meydana geldi. Karaciğer enzimlerini en çok yükselten ve İBKH’a en çok neden olan ilaçların favipravirden daha çok antibiyotikler olduğunu belirledik. Tedavi sırasında hepatik veya kolestatik tipte karaciğer fonksiyon bozukluğu gelişen hastalar yakın takip edilmeli, potansiyel hepatotoksik ilaçlar erken kesilmeli ve İBKH gelişimi engellenmeye çalışılmalıdır.
Keywords : COVID 19, ilaca bağlı karaciğer hasarı, favipravir