AMERİKALI MİSYONER SOUTHGATE’İN TANZİMAT ÖNCESİNDE DİYARBAKIR’A DAİR BAZI GÖZLEMLERİ

Authors : Ayşegül KUŞ

Pages : 295-305

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2019-06-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Diyarbakır, Mezopotamya bölgesinde eski çağlardan itibaren varlığını sürdüren önemli şehirlerden birisidir. Kentin bu önemi ana yollar üzerinde yer almasından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle, daha ilk çağlardan itibaren Hurriler, Mitanniler, Asurlular, İskitler, Medler, Persler, Selevkoslar, Urartular ve Romalılar gibi kimi devletler bölgeyi ele geçirerek burada askeri, siyasi ve ekonomik bakımdan hâkimiyet tesis etmeye çalışmışlardır. Roma ve Bizans dönemlerinde eyalet merkezi olan Diyarbakır, İslâm devletleri döneminde de bu özelliğini sürdürmüştür. Özellikle Akkoyunlular zamanında uzun bir süre bu devletin merkezi olan şehir, 1515 yılında Osmanlı hâkimiyeti altına girdikten sonra da en önde gelen idari merkezlerden biri olmuştur. Şehrin geçmişinin çok eskilere dayanması ve stratejik konumda bulunması tarihin çeşitli dönemlerinde pek çok seyyahın bölgeyi ziyaret etmesine sebep olmuştur. Diyarbakır, 19. yüzyılda Osmanlı topraklarını çeşitli amaçlarla seyahat eden Buckingham, Ainsworth, Texier, Cuinet gibi kimi batılı gezginlerin de ilgisini çekmiştir. Bu seyyahlardan biri de Amerikalı misyoner olan Horatio Southgate’dir. O, 1830’lu yıllarda gerçekleştirdiği seyahati esnasında Diyarbakır’da da bulunmuş ve kentin fiziki, sosyo-kültürel ve ekonomik yapısına dair bazı izlenimlerini kayıt altına almıştır. Bu çalışma, onun New York’ta 1840 yılında yayımlanan “Narrative of a Tour Through Armenia, Kurdistan, Persia and Mesopotamia” adlı eserindeki gezi notlarından yola çıkarak kentin tarihinin aydınlatılmasına yönelik kimi katkılar yapmayı amaçlamaktadır
Keywords : Diyarbakır, seyyah, Horatio Southgate, Fiziki yapı, sosyo kültürel yapı, ekonomik yaşam