TARİH DÜŞÜRME TÜRLERİNE EK: ENDERUNLU FAZIL’IN “TARİH-İ NEV-İCAD”LARI

Authors : Talip ÇUKURLU, Mesut Bayram DÜZENLİ

Pages : 308-327

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarih düşürme, yazarı tarafından doğum, ölüm, tahta çıkma, yeni bir binanın inşası, yeni bir göreve atanma gibi önemli kabul edilen olayların şiirle tarihe not düşürülmesidir. Tarih düşürme, “ebced hesabı” olarak bilinen, Arap alfabesindeki her bir harfin sayısal karşılıkları kullanılarak yapılan bir sanattır. Bu tür metinler; temelde kelime, mısra, beyit şeklinde yazılmakla birlikte çok fazla çeşitlilik göstermektedir. Klasik Türk şairleri arasında bir gelenek haline gelen bu sanatta Hızır Bey, Âdem Baba, Bursalı Haşimî, Sürurî, Antepli Aynî gibi şairler ön plana çıkan isimlerdir. XVIII. yüzyıl şairlerinden Enderunlu Fazıl da Divan’ında bulunan 164 tarih manzumesi ile tarih düşürmede önemli isimler arasında yer almıştır. Bu çalışmada Enderunlu Fazıl Divanı’nda bulunan ve tarih manzumeleri içinde daha önce benzerleri görülmemiş, Fazıl’ın kendi tabiriyle “nev-icad” tarih manzumeleri üzerinde durulmuştur. Bu manzumelerde hangi olay üzerine tarih düşürüldüğü hakkında bilgi verilmiş ve tarih hesaplama yöntemlerine değinilmiştir. Makalenin sonunda ise Fazıl’ın “nev-icad” tarihlerinin transkripsiyonlu metinleri verilmiştir.
Keywords : Enderunlu Fazıl, Tarih Düşürme, Ebced Sayıları, Nev icad