TELEVİZYON HABERLERİNDE HAVA OLAYLARI VE ETKİLERİ: METİN YAPISI VE ALTDİL

Authors : Mine GÜVEN

Pages : 49-74

Doi:10.33690/dilder.977355

View : 11 | Download : 10

Publication Date : 2022-01-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, hava koşullarının insan yaşamı ve fiziksel ortam üzerindeki etkilerini konu alan TV haber metinleri, konuya özgü bir altdil oluşup oluşmadığının belirlenmesi amacıyla nitel yöntemle çözümlenmiş olup metinlerin yapısı, kullanılan sözcüksel ve/veya dilbilgisel anlatım olanakları ve bunları biçimlendirmiş olabilecek kısıtlar saptanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın veri tabanı, Eylül 2019- Şubat 2020 tarihleri arasında TRT Haber-İşitme Engelliler Haber Bülteni’nde yayınlanmış 27 adet haberden oluşmaktadır (toplam 1.845 saniye/352 birim/2.987 sözcük). Bu haberlerin, giriş ve gövde olmak üzere iki bölümden oluştuğu, giriş bölümünde haberin anahatlarının sıralandığı, gövdedeyse 5N1K (kim, ne, nerede, ne zaman, nasıl ve neden?) sorularının yanıtlandığı gözlemlenmiştir. Bu metin yapısı nedeniyle, bilgi yapısının girişte kısmen bozulduğu, dolayısıyla da aynı konuyu sürdürmeyi sağlayan özne görevindeki boş adılların görece olarak daha az sıklıkla kullanıldığı anlaşılmıştır. Gövdede konuya özgü sözcüksel ve/veya dilbilgisel yapıların görece sıklığının arttığı, çeşitli eşdizimli örüntülerin ve kalıplaşmış yapıların ortaya çıktığı saptanmıştır. Hava olayının hangi bölgede/yerleşim biriminde, hangi zaman diliminde, ne kadar sürdüğü; yağış durumunda, türü, şiddeti ve yere/zamana göre değişkenlik gösterip göstermediği öncelikle aktarılan bilgilerdir. Hava olayının gündelik yaşamı ve/veya fiziksel çevreyi hangi biçimde etkilediğinin anlatılması ise özellikle eylem-adöbeği eşdizimliliklerinin oluşması dolayısıyla daha kısıtlı bir söz dağarcığının kullanılmasına yol açmıştır. Ancak, sözdizimsel çeşitlilik bakımından genel dilden ayrışma veya görece yalınlaşma söz konusu değildir. Özgül bir anlamsal alana ait olup kısıtlı bir söz dağarcığı içermeleri nedeniyle, veri tabanındaki haber metinlerinde meteoroloji uzmanlık dilinden etkilenmiş bir altdil oluştuğu ileri sürülebilse de sözdizimsel çeşitlilik bakımından genel dil özellikleri gözlemlenmektedir. Bunun olası nedenleri arasında (i) TV haberlerinin genel izleyici kitlesince kolayca anlaşılır olmasının beklenmesi ve (ii) metinlerin yerleşik metin yapısı ve kurumun benimsediği haber söylemine uygun biçimde üretilmesi sayılabilir.
Keywords : Televizyon haberleri, , hava olayları, metin yapısı, altdil, meteoroloji dili