Türkiye’de Afazinin Dilbilimsel Özellikleriyle İlgili Yapılmış Lisansüstü Tezlere İlişkin Bir İnceleme

Authors : Özlem Öge DAŞDÖĞEN, Müzeyyen KARAMAN, Harun AYAS, Beril ÇIYRAK, Buse DEMİR

Pages : 208-232

View : 13 | Download : 10

Publication Date : 2022-08-31

Article Type : Review Paper

Abstract :Amaç: Afazi, nörojenik kaynaklı edinilmiş bir dil bozukluğu olup değerlendirme ve rehabilitasyonunda multidisipliner bir ekip çalışması gerektirir. Afazinin varlığını ve türünü belirlemek amaçlı yapılacak değerlendirmelerin yanı sıra rehabilitasyonuna ilişkin olarak da temel bir mesleki sorumluluğu olan Dil ve Konuşma Terapistleri bu ekibin önemli bir parçasıdır. Bu araştırmanın amacı, afazinin dilbilimsel özellikleri ile ilgili olarak ülkemizde yapılan lisansüstü tez çalışmalarının farklı değişkenler açısından incelenmesidir. Buna ek olarak, dil ve konuşma terapistlerinin afazinin dilimizdeki dilbilimsel görünümlerine ilişkin lisansüstü düzeyde teorik katkısının diğer meslek alanlarıyla karşılaştırmalı olarak betimlenmesidir. Yöntem: Bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi tekniği kullanılmıştır. Araştırma için veri toplama sürecinde Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nin (YÖKTEZ) resmî web sitesinin tez veri tabanı temel alınarak “afazi” ve/veya “edinilmiş dil bozukluğu” anahtar sözcükleri ile arama yapılmıştır. Bulgular: Yapılan tarama sonucunda 1973-2021 yılları arasında yapılmış toplam 94 lisansüstü teze ulaşılmıştır. Bu tezlerden çalışmanın dahil edilme kriterlerine uyan 21 tez çalışmaya dahil edilmiştir. Sonuç: Türkiye’de lisansüstü tez çalışmalarında afazinin dilbilimsel özelliklerine ilişkin yapılan çalışmaların sayısı son yıllarda giderek artış göstermekle birlikte halen sınırlı sayıda olup tüm anabilim dalları açısından genel olarak değerlendirildiğinde, anlama (alıcı dil) düzeyinde sırasıyla pragmatik ve fonolojik, üretim (ifade edici dil) düzeyinde ise sırasıyla pragmatik ve morfolojik alanların en az çalışılan dilbilimsel alanlar olduğu göze çarpmıştır. Bu incelemenin, afazide dilin uygun şekilde değerlendirilebilmesi ve dil rehabilitasyonu için uygun hedeflerin belirlenebilmesi için dilimize özgü afazide görülen dilbilimsel özelliklere ilişkin çalışmalardaki durumu ortaya koyduğundan ve bu konuda gelecekte yapılacak çalışmalara ışık tutması açısından alan yazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Keywords : afazi, dilbilim, dil ve konuşma terapisi, edinilmiş dil bozukluğu