Türkiye’deki Dil ve Konuşma Terapisi Öğrencilerinin ve Mezunlarının Etik İkilemlere Yönelik Yanıtları: Bir Ön Çalışma

Authors : Derya Çavdar, Eda Korkmaz, Buğra Ömer Altinordu, Mehmet Emrah Cangi

Pages : 326-352

Doi:10.58563/dkyad-2024.73.4

View : 94 | Download : 219

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç: Dil ve konuşma terapistleri (DKT), klinik hizmetlerde kimi zaman etik açıdan zorlayıcı durumlarla karşılaşabilmektedir. Bu nedenle alanyazında, dinamik yaşam koşulları ve mesleki gelişmeler doğrultusunda etik konuların tartışılması ve meslek alanı olarak pozisyon alınması önerilmektedir. Çalışmanın amacı, DKT\\\'ler ve DKT öğrencilerinin mesleki uygulamalarında karşılaştıkları veya karşılaşabilecekleri etik ikilemlerle ilgili görüşlerinin incelenmesi ve verdikleri yanıtların akademik/mesleki profillere göre karşılaştırılmasıdır. Yöntem: Çalışmaya 75’i DKT öğrencisi ve 84’ü DKT olmak üzere toplam 159 birey katılmıştır. Çalışmada araştırmacılar tarafından mesleki etik kılavuzlarına dayanarak geliştirilen Dil ve Konuşma Terapisi Alanında Hipotetik Etik İkilemler Anketi kullanılmıştır. Anketin geliştirilmesinde uzman görüşü alınmış, kapsam geçerlik oranı ve indeksi hesaplanmıştır (p<0,05). Gruplar arası karşılaştırmalarda Kruskal Wallis-H ve Bonferroni düzeltmeli Mann Whitney-U testi kullanılmıştır. Bulgular: Yanıtlar incelendiğinde “en olumsuz” görülen ilk iki durumun; reklam ile mesleğin saygınlığına zarar (x̄=1,26) ve küçümseyerek mesleğin saygınlığına zarar verme (x̄=1,3) olduğu görülmüştür. “Daha az olumsuz” görülen ilk iki durumun, yeterliliğin olmadığı alanda vaka kabulü (x̄=2,99) ve farklı mesleklere bazı tekniklerin öğretilmesi (x̄=2,96) olduğu belirlenmiştir. En uzlaşılan maddeler; reklam ile mesleğin saygınlığına zarar (SS=0,61) ve haksız rekabettir (SS=0,62). Yüksek çeşitliliğin olduğu maddeler ise vaka görüntülerini sosyal medyada paylaşma (SS=1,38) ve stajyerlere süpervizyon olmadan uygulama yaptırılmasıdır (SS=1,36). Eğitim düzeyine göre mesleki sınırı koruma (Madde 5 [M-5]), vaka görüntülerini sosyal medyada paylaşma (M-10), vaka gizlilik haklarının korunması (M-11), farklı mesleklere bazı tekniklerin öğretilmesi (M-16) ve stajyerlere süpervizyon olmadan uygulama yaptırılması (M-17) maddelerinde anlamlı farklılıklar bulunmuştur; sıklıkla eğitim düzeyi arttıkça olumsuz kanaatlerde artış eğilimi görülmüştür (p’ler<0,024). Mesleki deneyim süresi (p>0.05) ve hizmet verilen kuruma göre (p>0,0125) gruplar arasında anket maddelerine verilen yanıtlar bakımından anlamlı farklılık görülmemiştir. Sonuç: Mesleki tanıtım, disiplinler arası iş birliği, stajyer süreçleri, kişisel verilerin korunması gibi konularda belli uzlaşılar oluşturulmasının ve klinik pratiklerde standart yaklaşımların geliştirilmesinin önemi ortaya çıkmıştır. Bu ön çalışmanın gelecekteki çalışmalar için bir basamak olması ümit edilmektedir.
Keywords : Türkiye, Dil ve Konuşma Terapisi Alanı, Mesleki Etik, Etik İkilemler, Görüşler