ELEKTRONİK ATIKLAR VE ÇEVRE SAĞLIĞI

Authors : Çiğdem YILMAZ AYDIN

Pages : 43-52

View : 21 | Download : 11

Publication Date : 2017-07-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Günümüz çağında teknolojinin hızla ilerlemesiyle elektrikli ve elektronik cihazların kullanım süreleri kısalmıştır. Yeni ürünlere hızlı geçiş olması ile elektronik atık (e-atık) adı verilen yeni bir çöp kavramı açığa çıkmıştır. E-atıkların uygun olmayan yöntemlerle yasal olmayan işletmeler tarafından toplanması, depolanması ve bertaraf edilmesi nedeniyle açığa çıkan ağır metaller çevre ve insan sağlığını etkilemektedir. Bu derlemenin amacı e-atık mevzuatı hakkında bilgi vermek, atıkların çevre ve insan üzerine etkilerini göstermek ve alınabilecek önlemlerden bahsetmektir. Pubmed, Google Akademi veri tabanları kullanılarak, ilgili yönerge ve kanunlar incelenerek ve uzmanların önerilerinden yararlanılarak derleme niteliğinde hazırlanmıştır. Türkiye’deki mevzuat konu ile ilgili olarak “Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği (AEEE)” 22 Mayıs 2012 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Gelişmiş ülkelerde açığa çıkan e-atıkların %50-80’i gelişmekte olan ülkelere ihraç edilmektedir. Yasal olmayan işletmeler tarafından yapılan depolama ve bertaraf etme işlemleri sonrası çevreye, insan ve çevre sağlığını olumsuz etkileyecek ağır metaller yayılmaktadır. İnsan sağlığına olan etkileri gelişmekte olan ülkelerde yapılan birçok araştırmalarda istatiksel olarak anlamlı bir şekilde ortaya koyulmaktadır. Kanuni yaptırımlar düzenlenerek e-atıkların emniyetli ve güvenli şekilde toplanması, bertaraf edilmesi ve geri dönüşüm işlemlerinin uygun şekle getirilmesi gerekmektedir. Ayrıca üretilecek elektrikli ve elektronik malzemelerin çevre dostu olması yönünde gerekli çalışmalar yapılarak üreticilerin temiz/çevreci ürün üretmeye zorlanması gerekmektedir. Geri dönüşüm işlemlerinde ise ülkelerde modernize edilmiş yöntemlerin kullanılması teşvik edilmeli ve gerekli kanuni yaptırımlarla desteklenmeli, denetlenmelidir.
Keywords : sağlık, çevresel, atık idaresi, ağır metaller, elektronik