Telif-Tercüme Meselesi: Abdullah Seyyidî’nin Şifâ-i Kulub’u Mehmet Birgivî Efendi’nin Tarîkat-i Muhammediyyesi’nin Bir Tercümesi Midir?

Authors : Nagehan Uçan EKE, Ermiş DANDAN

Pages : 123-153

View : 13 | Download : 14

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Klasik Türk edebiyatı tercüme geleneği, bugünkü anlayışı aşarak sahadaki araştırmacıları zorlayan, bir eserin orijinal mi yoksa tercümeden mi meydana geldiğini müşkül hale getiren bir meseledir. Telif-tercüme çizgisinde Osmanlı müellifinin, kaynak metinden veya birçok kaynaktan ulaştığı bilgileri, kendi kültürel seviyesinde işleyerek tercüme etmesinin yanında bütünüyle olmamakla birlikte kendisinin de katkılarıyla telif eser üretebileceği aşikârdır. Abdullah Seyyidî, XVII. yüzyılda yaşamış, dinî konularla halkı bilinçlendirmiş ve döneminde ortaya çıkan bidatlere karşı tenkitlerde bulunmuştur. Kaleme aldığı Şifa-i Kulûb adlı akaitnamesinde de temel dinî inanç ve bilgileri aktardığı metnin arka planı dikkatli tetkik edildiği vakit bozuk fikirlerin dine sirayet ettiğini ve ortaya çıkan bidatlere karşı dini müdafaa etmek amacıyla yazılan bir eser olduğunu görmekteyiz. Eserinde yer yer Kadızadeliler’in düşüncelerini yansıtarak akıl hocası olarak gördüğü Birgivî’den iktibaslar gerçekleştirmiş, dinî görüş ve fikirlerinin temelini bu şahıs etrafında inşa etmiştir. Bu çalışmada, Seyyidî’nin hayatına dair birincil ve ikincil kaynaklar mukayese edilerek hakiki şahsiyeti ortaya konulacaktır. Ayrıca telif-tercüme eserin üretimi etrafında XVII. yüzyılda yazılan Şifâ-i Kulûb adlı eserin, Mehmet Birgivî Efendi’nin XVI. yüzyılda Arapça kaleme aldığı Tarikat-i Muhammediyye adlı eserinin tercümesi olup olmadığı tartışılacaktır.
Keywords : tercüme, telif, Seyyidî, Şifâ i Kulûb, Birgivî, Tarikat i Muhammediyye