Alfabe Öğretiminde Değerler Eğitimi: Kaygusuz Abdal’ın Elifnâme Örneği

Authors : Meriç HARMANCI

Pages : 279-298

View : 16 | Download : 21

Publication Date : 2018-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kaygusuz Abdal, eserlerinde bir taraftan tasavvuf öğretisine, tasavvufun değer ve ilkelerine yer verirken bir taraftan da insanın manevi eğitimine katkıda bulunacak değerler silsilesini aktarmayı amaçlar. Kaygusuz Abdal’ın tasavvuf düşüncesinde önemli bir yer tutan harf telakkilerini, ilahi hakikat birliği nazariyesi ekseninde ele aldığı “Der-Beyân-ı Elifnâme-i Kaygusuz Sultan” başlıklı eseri de birçok değeri bünyesinde barındırır. Günümüzden yaklaşık altı asır önce değerler konusunun formel boyutlarının bugünkü düzeyde tartışılmadığı bir kültürün, din ve ahlâk öğretisi üzerinden inşa ettiği bir donanımla bu değerler dizgesini aktarır. Kaygusuz Sultan, Arap alfabesinin her bir harfini madde başı gibi düşünerek harflerin tasavvufi geleneğe dayalı karşılıkları üzerinde durur. Bu çalışmada önce Kaygusuz’un harflere verdiği anlam aktarılmış, sonra o gün ortaya çıkan kurgunun çağdaş karşılığı tarafımızca yorumcu bir yaklaşımla ele alınmıştır. Metnin çağrışım ve göstergeler üzerinden okunmasıyla bugün daha belirgin biçimde evrensel bir değer dizgesini de içerdiği düşüncesinden hareketle harfler yorumlanmıştır. Bu bağlamda, bir tablo hazırlanarak Kaygusuz’un Elifnâme’sinde her bir harf için yazdıkları tablonun sağında, bu ifadelerin bugün bizim için ifade ettiği karşılığın yorumları tablonun solunda verilmiştir. Çalışmada ayrıca Latin harfli alfabe öğretimi sürecinde çocuklar için alfabenin her bir harfi ile bir evrensel değer öğretimi için öneriler sunulmuştur. Ayrıca, yüzlerce yıl işlevsel biçimde kullanılan sembol ve çağrışım ilişkisi üzerinden eğitim ve öğretim modelini kullanıyor olmamıza rağmen bugün bu alanın işlevselliğini göz ardı ediyor olmamız sorgulanmıştır.
Keywords : Kaygusuz Abdal, Elifnâme, değerler, alfabe öğretimi