On Altıncı Yüzyıl Asker Şairlerinden Sipâhî Bey’in Koca Sinanpaşazâde Mehmed Paşa Hicviyyesi

Authors : Uğur Öztürk

Pages : 717-740

Doi:10.15247/devdergisi.1450882

View : 108 | Download : 115

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede Osmanlı-Avusturya savaşları sırasında Rumeli beylerbeyi olan Koca Sinanpaşazâde Mehmed Paşa’nın Estergon kalesini düşmana bırakıp savaş alanından firar etmesi üzerine, savaşın canlı tanığı olan Sipâhî Bey tarafından Mehmed Paşa hakkında yazılmış hicviyyenin metni sunulup incelenmektedir. Tezkirelerde zeamet sahibi bir şair olarak zikredilen Sipâhî Bey’in bahsi geçen hicviyye dışında şiir mecmualarında birçok şiiri bulunmakta ve bu mecmualarda onun şairliğinden de övgüyle bahsedilmektedir. Sipâhî Bey tarafından Koca Sinanpaşazâde Mehmed Paşa hakkında yazılan mesnevi biçimindeki 39 beyitlik hicviyye aynı zamanda dönemin sultanı III. Mehmed’e arz edilen bir tür şikâyetnamedir. On altıncı yüzyılın sonunda baş gösteren Celâlî isyanları ve ‘uzun’ Batı seferlerinin etkisinde yazılan şiirde, Bosna sancağı ve çevresinde tımar sisteminin bozulmasından, kanûn-ı kadîme aykırı işlemlerden, küçük yaştaki kişilerin zaîm olmasından, zeamet sistemindeki olumsuz değişikliklerden bahsedilmiş ve yapılan usulsüzlükler dönemin padişahına şikâyet edilmiştir. Tüm bunlara ek olarak orduyu bırakıp kaçan Mehmed Paşa gibi kişiler bahsi geçen sorunlara neden olarak gösterilmiştir. Mehmed Paşa’ya karşı ağır ithamlardan bulanan Sipâhî Bey, onun yerine, hâmisi konumunda olan Sokolluzâde Hasan Paşa’nın orduya serdarlık etmesini istemiş ve Hasan Paşa övgüsüyle şiirini bitirmiştir. Yazıda genel olarak III. Mehmed dönemi batı seferlerine, hicviyye şairi Sipâhî Bey’in hayatına ve şiirinde ismini zikrettiği kişilere değinilecek ve ardından hicviyye metninin aslı ile incelemesine yer verilecektir.
Keywords : Sipâhî Bey, Sinanpaşazâde Mehmed Paşa, Sokolluzâde Hasan Paşa, Batı seferleri, hicviyye