‘Âlem Bu Ya’ Redifli Şiirler Mihverinde Şâirlerin Âleme Bakışı

Authors : Nurgül Karayazı Bal

Pages : 443-523

Doi:10.15247/devdergisi.1471441

View : 108 | Download : 88

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Klasik Türk şiirinde redif ve kafiye, hem şâirin hayal dünyasının hem de şiirdeki düşünce ve hayalin mihverinde yer alan âhenk unsurlarıdır. Kaynaklarda redifle ilgili; şiirde âhengi artırmanın yanı sıra çağrışım dünyasını da zenginleştirdiği, gazelde bütünleyici ve birleştirici bir görevi üstlendiği ifâde edilmektedir. Bu çalışmada da 19. yüzyıl şâirlerinin “âlem bu yâ” redifli şiirleriyle bir redifin gazeldeki hâkim konumu ve etrafında şekillenen hayal dünyasının zenginliği ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Üzerinde çalıştığımız Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, 06 Mil Yz B 1168 numarada kayıtlı Mecmû’a-i Eş’âr isimli eserde söz konusu redifle kaleme alınmış dördü tahmis 11 şiirin yer alması böyle bir araştırmaya yönelmemizde teşvik edici bir sâik olmuştur. Osmanlı Müellifleri’nde yer alan bilgiden yola çıkarak söz konusu redifin Mustafa Safvet Efendi (v. 1283/1866-67)’yle şöhret kazandığı ve bu redifle şiir kaleme alan şâirlerin ondan etkilendikleri anlaşılmaktadır. Yenikapı Mevlevîhânesi şeyhi Abdülbâkî Nâsır Dede (v. 1236/1821)’nin dervişânından olmasının yanı sıra devrinin kudretli şâirlerinden biri kabul edilen Safvet Efendi’nin “âlem bu yâ” redifli gazelinin 19. yüzyıl şâirleri tarafından gördüğü teveccüh söz konusu redifle kaleme alınan şiir sayısıyla da âşikârdır. Bu makalede “âlem bu yâ” redifli 31 şâirin kaleme aldığı beşi tahmis olmak üzere 38 şiirden yola çıkarak söz konusu redif mihverinde şâirlerin âleme bakışları değerlendirilecek ve çalışmanın sonunda yazma nüshalarına ulaşıp çeviri yazıya aktardığımız şiirler yer alacaktır. Bunlar arasında daha önce herhangi bir yerde tam metni yayınlanmayan “âlem bu yâ” redifli şiirlerden tespit ettiklerimiz ilk defa ilim âlemine sunulmuş olacaktır.
Keywords : 19 yüzyıl, redif, âlem, Mustafa Safvet Efendi, nazire, tahmis