MUSAHİP MUSTAFA PAŞA’NIN MAHMİLİKTEN HAMİLİĞE UZANAN YOLCULUĞU

Authors : Özge Özbay Kara

Pages : 390-403

Doi:10.15247/devdergisi.1545885

View : 3 | Download : 1

Publication Date : 2024-12-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Kanuni Sultan Süleyman’dan sonra Osmanlı’nın en uzun saltanat süren ikinci hükümdarı IV. Mehmet’in musahibi, veziri ve damadı olması dolayısıyla devrin önemli figürlerinden biri olan Musahip Mustafa Paşa, bulunduğu statünün kendisine sağladığı imkânlarla bir hami konumuna erişmiştir. Enderun’da eğitimini tamamladıktan sonra Hazine Odası’nda Mustafa Ağa olarak başladığı saray hizmetine Has Oda’da devam etmiş, padişah musahibi olduktan sonra onun için ikbal günleri başlamıştır. Padişah-ı makbul olarak nitelenen Mustafa Ağa, kısa sürede sultanın güvenini kazanmış ve kendisine ikinci vezirlik tevcih edilmiştir. Ağalıktan paşalığa uzanan bu yolculuk; rikab-ı hümayun kaymakamlığı, seraskerlik, kaptanıderyalık ve Boğaz muhafızlığı görevleri ile devam etmiştir. Babası da bir musikişinas ve şair olan Mustafa Paşa, aileden gelen edebiyat ve sanat merakına hattatlık meziyetini de eklemiştir. Günümüze ulaşan tek şiiri oluşu dolayısıyla onu bir edebiyat muhibbi olarak tanımlamak daha doğrudur. Biyografik kaynaklarda ve manzumelerde ilim ve sanat erbabının hamisi olarak tavsif edilmiş, özellikle cömertliği ile birçok methiyeye konu olmuştur. Paşa’nın teşviki ile yazılan eserlerin yanı sıra kendisine ithaf ve takdim edilen eserler/manzumeler olduğu tespit edilmiştir. Methi vesilesiyle pek çok kaside kaleme alınmış; banilik faaliyetleri üzerine tarihler düşürülmüş ve Hatice Sultan ile nikâhını tebrik maksadıyla şiirler yazılmıştır. Bu çalışmada, Musahip Mustafa Paşa’nın himaye muhiti ele alınacak, ona sunulan eser ve manzumeler etraflıca değerlendirilecek ve bu metinlerde kendisi için kullanılan methiye unsurları üzerinde durulacaktır.
Keywords : XVII. asır, IV. Mehmet, Musahip Mustafa Paşa, himaye geleneği, hami, mahmi.