ANTİKİTEDEN GEÇ ORTA ÇAĞ’A MAPPAMUNDİ TÜRÜ HARİTALARDA MESKÛN DÜNYANIN DEĞİŞEN MERKEZİ

Authors : Zeynep İnan Aliyazıcıoğlu

Pages : 177-217

Doi:10.20519/divan.1524790

View : 52 | Download : 36

Publication Date : 2025-01-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Mappamundi, Orta Çağ’da Avrupa’da yaygın olarak kullanılan dünya haritalarına verilen isimdir. Mappamundilerde dünyanın coğrafi özellikleri yanında yaratılıştan ahir zamana dünya tarihinde yaşanan ve yaşanacak önemli olaylar tasvir edilir. Nitekim, mappamundiler Orta Çağ Avrupa’sının zihin dünyasını yansıtan değerli kaynaklardır. Mappamundilerin üç önemli kaynak türü vardır: Antik Yunan ve Roma klasikleri, kutsal metinler ve çağdaş seyahatnameler. Bu kaynaklardan özellikle ilk ikisi kartografların dünya ve ekümen tasavvurunda önemli rol oynar. Antik Yunan müelliflerinin iddia ve görüşlerine uygun olarak ilk bin yıllık dönemde tasarlanan dünya haritalarında ekümenin merkezi Yunan Yarımadası’ndaki Delfi veya Roma İmparatorluğu’nun iddiasına göre Akdeniz’dir. İlk bin yılda kilise babalarının tefsir çalışmalarıyla Kudüs’ün dünyanın merkezi olduğuna dair düşünce Hristiyan aleminde yayıldıysa da bu düşünce haritalara yansımadı. Ancak Haçlı Seferleri sürecinde dünyanın merkezinin Kudüs olduğuna dair iddia çok sayıdaki haritaya yansıdı. Kudüs merkezli mappamundiler izleyiciyi kutsal savaşa teşvik ediyordu. Bu çalışmada Antikiteden Geç Orta Çağ’a Avrupa’da çizilen dünya haritalarında ekümenin değişen merkezi incelenmiştir.
Keywords : Mappamundi, Ekümen, Kudüs, Akdeniz, Delfi