Avrupa Birliği Temel Sosyal Hakları ve Türk İş Hukuku

Authors : Mustafa ALP

Pages : 1-42

View : 15 | Download : 8

Publication Date : 2004-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsan haklarının gelişimi ve tarihçesi açısından değerlendirildiğinde, 7 Aralık 2000 tarihinde Nice şehrinde, Avrupa Parlamentosu Başkanı Nicole Fontaine, Avrupa Konseyi dönem başkanı Jacques Chirac ve Avrupa Komisyonu başkanı Romano Prodi tarafından imzalanan ve törenle ilan edilen Avrupa Birliği’nin Temel Haklar Şartı (Şart), yeni bin yılın ilk insan hakları bildirgesi olmak yanında, aynı zamanda dünyadaki en modern temel haklar bildirgesidir . Şart’ın en ilginç ve modern yönü ise, sosyal haklara klasik özgürlükler ile birlikte ve aynı düzeyde yer verilmesi ve ayrıntılı bir sosyal haklar kataloğunun temel hak düzeyinde kabul edilmesidir . Fransız Devrimi’nin “özgürlük, eşitlik ve kardeşlik” olarak özetlediği evrensel değerler, Avrupa Birliği Şartında “insan onuru, özgürlük, eşitlik” ve bunlarla aynı düzeyde ve ayrılmaz bir değer olduğu vurgulanan “dayanışma (solidarité)” olarak tespit edilmektedir. BM’in 1948 tarihli İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde de sosyal içerikli haklara yer verilmiş olmakla birlikte, bu hakların kişisel ve siyasal haklardan ayırt edilemeyen aynı düzeyde haklar olduğu konusunda her zaman bir tereddüt yaşandığı görülmektedir. Hatta BM Paktlarında da “korkudan ve yokluktan arınmış özgür insan ülküsüne kişisel ve siyasal hakların yanı sıra, herkesin ekonomik, sosyal ve kültürel haklardan yararlanabileceği koşullar yaratıldığında ulaşılabileceği ” belirtilmesine rağmen, yine de ekonomik, sosyal ve kültürel haklar ayrı, kişisel ve siyasal haklar ise ayrı bir metin olarak düzenlenmektedir. Avrupa düzeyindeki temel hak düzenlemeleri ise, klasik özgürlüklere yargı denetimi ve bireysel başvuru imkanı ile etkin güvence sağlayan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ile sosyal hakları daha ziyade devletlere ödev yükler tarzda düzenleyen ve onlara istemedikleri sosyal haklara çekince koyma imkanı tanıyan Avrupa Sosyal Şartı (ASŞ) ayırımı üzerine kurulmuştur. AB’de de bu ayırım, daha ziyade üye devletlerin sosyal politika konusundaki niyetlerini açıkladıkları bir bildirge olan Çalışanların Temel Sosyal Hakları Topluluk Şartı (Topluluk Sosyal Şartı=TSŞ) ile korunmuştur. Oysa Şart temel hakların bölünmezliğini (indivisibility), yani sosyal hakların klasik kişi hakları ve siyasal haklardan ayırt edilemeyeceği ilkesini benimsemekte ve sosyal hakların diğer haklara göre ikinci sınıf haklar olmadığını vurgulamaktadır. Şart’a AB Anayasa Anlaşması Taslağının ikinci bölümünde temel haklar olarak aynen yer verilmesinin planlandığı dikkate alındığında, Şart’ta yer alan sosyal haklar ayrı bir önem kazanmaktadır.
Keywords :