TAŞIYICININ EN YÜKSEK ÖZENİ ÜZERİNE BİR İNCELEME (TTK m. 876)

Authors : Doğuş Taylan TÜRKEL

Pages : 255-320

Doi:10.33717/deuhfd.704816

View : 11 | Download : 6

Publication Date : 2020-05-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Taşıyıcının sorumluluğu bakımından TTK m. 876’da yer alan en yüksek özen (“utmost care”, “größte Sorgfalt”) kuralı, 1960’ların ikinci yarısından itibaren Alman Federal Mahkemesi’nin (Bundesgerichtshof - BGH) CMR m. 17 II’deki kaçınılamaz ve önlenemez olay ile Alman Karayolları Trafik Kanunu (Straßenverkehrsgesetz - StVG) (mülga) § 7 II’deki önlenemez olay (“Unabwendbares Ereignis”) arasında bağlantı kurmasına dayanmaktadır. Alman Federal Mahkemesi’yle birlikte Avusturya Yüksek Mahkemesi (Oberste Gerichtshof - OGH) de CMR m. 17 II açısından taşıyıcının en yüksek özen yükümlülüğünü kabul etmiş ve bu yüksek mahkeme içtihatları sonrasında, İngiliz içtihat hukukunu da etkilemiştir. Yüksek mahkeme kararıyla oluşan içtihat birikimi 1998 Alman Taşıma Hukuku Reformu ile kanunlaştırılmıştır. Türk hukukunda ise, HGB § 426’da yer alan en yüksek özen kuralı TTK m. 876’ya aynen aktarılmıştır. En yüksek özenin esas aldığı ideal taşıyıcının, çok basiretli ve tedbirli bir taşıyıcıdan beklenen, uygulanabilir ve akla uygun -atipik olup olmadığına bakılmaksızın- bütün tedbirleri alması gerekmektedir. Taşıyıcının özen yükümlülüğünü yerine getirmesi için göstermesi gereken çabanın sınırı, alınacak tedbirlerin ve hareket tarzının, ilk görünüş itibariyle tamamen katlanılmaz, saçma ve dolayısıyla, beklenemez olduğu durumlara kadar uzanır. Bu itibarla, TTK m. 876’nın aradığı objektif özen, basiretli ve tedbirli taşıyıcıdan beklenen makul özenin üzerindedir.
Keywords : En Yüksek Özen, Taşıyıcı, Önlenemez Olay, Objektif Özen, Kusur