İBADETHÂNE HAKKI: ULUSLARARASI DİPLOMASİ HUKUKUNDA NEREDEYSE UNUTULAN BİR DİPLOMATİK AYRICALIK

Authors : Anıl ÇAMYAMAÇ

Pages : 477-507

Doi:10.33717/deuhfd.787604

View : 11 | Download : 6

Publication Date : 2020-11-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Zamanın akışı yeni kurallarca yönetilmesi gereken farklı ihtiyaçları kaçınılmaz olarak beraberinde getirir. Bu sürecin işleyişi hukuk alanında da görülebileceği üzere farklı dönemleri şekillendirmiştir. Meselâ, dinî özgürlükler sınırlandığında, hattâ yasaklandığında, diplomasi hukuku büyükelçiler için yabancı ülkelerdeki rezidanslarında veya misyon binalarında ibadetleri için özel bir yere sahip olma hakkını - ibadethâne hakkını bahşetmiştir. Bu hak, bir büyükelçinin tüm ayrıcalık ve bağışıklıklarının dayandırıldığı o dönemde kabûl edilen ülke dışılık teorisi üzerinde temellendirilmektedir. 19. yüzyılda bağnazlık karşısında dinî toleransların galebe çalmasıyla bu ayrıcalık bir bakıma zarurîlik özelliğini yitirmiştir. 20. yüzyılda, görüldüğü üzere, bu hak iyice yerleşmiş ve devletler arasında yaygın bir biçimde uygulanmaktadır. Bu durum, özellikle 1961 tarihli Diplomatik İlişkilere Dair Viyana Sözleşmesinde yansıtıldığı üzere diplomasi kurallarının kodifiye edilmesi esnasında ibadethâne hakkına ilişkin hükümlerin artık zarurî olmadığına işaret etmektedir. Acaba, gerçekte durum böyle midir? Bu makalede, ibadethâne hakkının, gerçekte içerik açısından açık bir biçimde ele alınıp alınmadığı, uygulama açısından da genel olarak etki kazanıp kazanmadığı belirlendikten sonra, bu hakkın, hâlen uluslararası diplo- masi hukuku çerçevesinde pozitif bir hükümle düzenlenmesinin zarurî olup olmadığı değerlendirilecektir.
Keywords : Droit de chapelle, , ibadethâne hakkı, diplomatik ayrıcalıklar, 1961 tarihli Diplomatik İlişkilere Dair Viyana Sözleşmesi, din