MODERN SOSYOLOJİDE İŞLEVSELCİLİK - EYLEMCİLİK TEORİLERİ İKİLİĞİNİ AŞMA ÇABALARI

Authors : İsa KUYUCUOĞLU

Pages : 243-270

Doi:10.21054/deuifd.282035

View : 18 | Download : 7

Publication Date : 2015-06-05

Article Type : Research Paper

Abstract :Toplumu oluşturan her unsurun özel bir işlevinin olduğunu ve bunların karşılıklı olarak birbirlerini etkilediğini kabul eden “işlevselcilik” ile insanın eylemde bulunan bir edimci olduğu görüşüyle bireye etkin bir rol yükleyen “eylemcilik teorileri” arasındaki ikilik, daha doğrusu “karşıtlık” çağdaş sosyolojide ciddi bir sorun olarak görülmektedir. Sosyolojik teorilerin, “işlevselcilik” ve “eylemselcilik” olarak iki temel paradigmaya ayrılması yapı-aktör, nesnelcilik-öznelcilik, yöntemsel bütüncülük-yöntemsel bireycilik karşıtlıklarını ortaya çıkarmaktadır.  Modern sosyolojideki teorik yaklaşımlarda klasik sosyolojideki ikiliklerin aşılması yönündeki çalışmalar önem kazanmaktadır. Bu nedenle bu makalede Pierre Bourdieu (1930-2002), Jürgen Habermas (1929-) ve Anthony Giddens (1938-)’in “işlevselcilik (functionalism) teorisi” ile “eylem (action)” teorisi arasındaki ikilemi aşmak üzere geliştirdikleri yeni yaklaşımları ve buna bağlı olarak James S. Coleman (1926-1995)’ın “akılcı seçim teorisi” (rational choice theory) analiz edilmektedir. Ayrıca çağdaş sosyologların klasik sosyolojinin temel paradigmalarının modern toplumun karmaşık yapısının analizinde yetersiz kaldığını varsayarak, “mikro ve makro” düzeylerdeki toplumsal süreçlerin “aktör” ve “yapı” bireşimi içinde çağdaş kavram ve kuramlarla yeniden ele alınması gerektiği konusundaki düşünceleri incelenmeye çalışılmıştır.
Keywords : Eylem teorisi, işlevselcilik, akılcı seçim teorisi