Samsun İlçelerinde Kentsel Doku Morfolojisindeki Zamansal Değişimlerin Fraktal Analiz ile Belirlenmesi

Authors : Derya ÖZTÜRK, Uğur GÜNDÜZ

Pages : 81-95

Doi:10.21205/deufmd.2020226409

View : 17 | Download : 6

Publication Date : 2020-01-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Kent morfolojisinin belirlenmesi ve zamansal değişimlerin saptanması, gelecekteki muhtemel değişimlerin öngörülmesinde, sürdürülebilir kentleşme için gerekli tedbirlerin alınmasında, yönetsel kararların verilmesinde ve planlamada büyük bir önem taşımaktadır. Bu çalışmada; Samsun iline bağlı 17 ilçede kentsel dokunun mekânsal-zamansal değişimi Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve fraktal analizin entegrasyonuyla incelenmiştir. Bu amaçla; 1990 ve 2012 yıllarına ait CORINE 2. düzey arazi kullanımı/örtüsü verileri kullanılarak kentsel doku sınıfının mekânsal dağılımı oluşturulmuştur. Çakıştırma ve çapraz tablolama analizleri ile alansal değişimler belirlenmiş, kentsel yayılma ve mekânsal heterojenlik araştırmaları için fraktal analizler gerçekleştirilmiştir. Fraktal analiz kapsamında; kutu sayma yöntemiyle fraktal boyutlar, kayan kutular algoritmasıyla lakünarite indeksleri hesaplanmıştır. 1990-2012 periyodunda kentsel doku alanlarının 17 ilçenin 9’unda arttığı, 6’sında azaldığı, 2’sinde değişmediği; kentsel doku alanlarında artış olan 9 ilçenin 6’sında fraktal boyutun ve lakünarite indeksinin arttığı, 1’inde fraktal boyutun ve lakünarite indeksinin azaldığı, 1’inde fraktal boyut artarken lakünarite indeksinin azaldığı ve 1’inde ise fraktal boyut azalırken lakünarite indeksinin arttığı belirlenmiştir. Çalışmanın sonucunda; alansal değişimlere ilave olarak, fraktal boyut ile parçalanma/kompaktlaşma ve lakünarite indeksi ile heterojenlik/homojenlik derecesinin belirlenmesinin kent morfolojisinin incelenmesinde ve değişimlerin irdelenmesinde oldukça yararlı bilgiler sunduğu ortaya konulmuştur.
Keywords : Kent Morfolojisi, CBS, Fraktal Analiz, Fraktal Boyut, Lakünarite İndeksi, CORINE