Denizli Buldan Barajı Sarıgöl Sulaması İsale Hattı Su Darbesi Analizleri

Authors : Asli BOR

Pages : 509-519

Doi:10.21205/deufmd.2021236814

View : 10 | Download : 4

Publication Date : 2021-05-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Sulama iletim hatlarında, suyun aniden açılması veya aniden kesilmesi durumları hat içerisinde ani basınç değişimlerine neden olabilir. Su darbesi denilen bu olay, akışkan koşullarının momentumundaki ani değişiklikler veya değişikliklerle ilişkili olarak iletim hattındaki basınç dalgalarının üretilmesini, yayılmasını ve yansımasını tanımlar. İletim hattındaki kontrolsüz bir su darbesi hattın hasar görmesine neden olabilir, ekipmanlara zarar verebilir ve hatta can kaybına neden olabilir. Hatların proje aşamasında su darbesinin modellenmesi ve gerekli önlemlerin alınması önemlidir. Bu çalışma kapsamında, Denizli Buldan Barajı Sarıgöl Sulaması İsale hattının su darbesi analizleri yapılmıştır. Buldan barajı ile regülatör arasındaki yaklaşık 3400 m’lik iletim kısmı, 2740 ha (brüt), 1870 ha (net) saha alanına sulama hizmeti verecek olan Sarıgöl isale hattı, yoğun olarak mansap deresine karışan sediment ve bunun sonucunda sulamayı olumsuz olarak etkilemesi nedeniyle kapalı borulu olarak yapılması tasarlanmıştır. Bu amaçla, basınçlı sistemlerde yaygın olarak kullanılan karakteristikler metodu adı verilen matematiksel yöntem kullanılarak, zamanla değişen akım şartları altında analizler yapılmıştır. Su darbesini kütle korunum diferansiyel denklemlerinin karakteristik metodu için oluşturulan algoritmayı içeren bilgisayar kodu yazılmıştır. Bu program kullanılarak, bir rezervuar boru vana için su darbesi analizi yapılmıştır ve iletim hattının, su darbeleri nedeniyle meydana gelen basınç değişimleri hesaplanmıştır. Bu analizler sonucunda hatta yerleştirilmesi gereken enerji kırıcı vanaların yerleri ve vana kapanma süreleri önerilmiştir.
Keywords : Denizli Buldan Barajı, Sarıgöl Sulaması, İsale Hattı, Su Darbesi, Vana Kapanma Süreleri, Kararsız Akımlar