Kömür İhraç Eden Ülkelerde STIRPAT Modeline Dayalı Çevresel Etki Analizi

Authors : Güller ŞAHİN

Pages : 196-216

Doi:10.51290/dpusbe.1113499

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2022-07-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Ekosistemlerin sürdürülebilirliğine yönelik tehditleri gösteren artan sayıda kanıtlar, insan ve çevre arasındaki etkileşimlere ilişkin farklı ölçüm yöntemlerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu bağlamda çevresel etkilerin geniş bir ölçümü olarak yaygın şekilde kullanılan yöntemlerden birisi de ekolojik ayak izi hesaplamalarıdır. Kümülatif CO2 emisyon salınımlarının yakıt türlerine göre başat faktörünün kömür olduğu dikkate alındığında bu çalışma, 1997 - 2018 dönem aralığında kömür ihraç eden ülkelerde ekolojik ayak izi, nüfus, refah ve teknoloji parametreleri arasındaki bağlantıları araştırmaktadır. STIRPAT modeli çerçevesinde kurulan ampirik analizde, değişkenler arasındaki olası ilişkiler için panel eşbütünleşme ve nedensellik metodolojileri takip edilmektedir. PMG-ARDL eşbütünleşme bulguları, uzun vadede nüfus yoğunluğu, yaşam beklentisi, işsizlik oranı, GSYH ve kentsel nüfus değişkenlerinin; kısa vadede ise işsizlik oranı değişkeninin ekolojik ayak izi ile istatistiksel olarak anlamlı olduğunu belirtmektedir. Bununla birlikte nüfus yoğunluğu ve işsizlik oranı, ekolojik ayak izini azaltırken; yaşam beklentisi, GSYH ve kentsel nüfus ise ekolojik ayak izini artırmaktadır. Ayrıca işsizlik oranının ekolojik ayak izi üzerindeki kısa vadeli etkisinin, uzun vadeli etkisinden yüksek olduğu görülmektedir. Dumitrescu & Hurlin nedensellik bulguları ise ekolojik ayak izi ile nüfus yoğunluğu, yaşam beklentisi, işsizlik oranı, GSYH ve kentsel nüfus arasındaki iki yönlü aktarımı, ekolojik ayak izinden nüfus yaşlanmasına doğru ise tek yönlü aktarımı açıklamaktadır.
Keywords : Ekolojik Ayak İzi, Çevresel Etki Analizi, STIRPAT Modeli, Panel Eşbütünleşme ve Nedensellik Metodolojileri