Dilde ve Çocuk Edebiyatında Açık ve Örtük Cinsiyetçilik: Tahakküm Kültürünün Bir Çocuk Serisi Üzerinden Yeniden Üretimi

Authors : Didem TUNA

Pages : 105-126

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2021-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kemalettin Tuğcu’nun bir dönem geniş kitlelere ulaşan ve günümüzde de yayınlanan çocuk kitapları, adalet duygusunu zedeleyen içerikleri bakımından yoğun eleştiriye uğramıştır. Kitaplarda ayrımcılık, hak ihlali, güç dengesizliği, kötü muamele, aşağılama ve zulüm temaları mevcut olup, bu olgular kitap içerikleri üzerinden yeniden inşa edilmektedir. Kurgularda yer alan karakterler zengin-fakir, şehirli-köylü, eğitimli-eğitimsiz, yetişkin-çocuk, evlat-evlatlık, ana babalı-öksüz/yetim, engelsiz-engelli, evli-dul/bekar, erkek-kadın gibi ikili uçlarda kutuplaştırılmış olup, denklemin bir tarafı normal, güçlü ve üstün konumu temsil ederken, diğer tarafı norm dışı, güçsüz ve düşük olarak etiketlendirilip üzerinde sorgusuz yaptırım uygulanan konumda yer almaktadır. Böyle bir denklemde mazlum olarak tanımlanan karakterler her tür ağır hakaret, iftira, şiddet ve zorbalığa alenen maruz kalırken, güçlü olarak tanımlananlar ise her tür şiddetin faili olarak kurgulanmıştır. Tema temelinde yer yer birbirinin tekrarı olarak düşünülebilecek bu kitaplarda güçsüz taraf zaman içinde bir şekilde yavaş yavaş toparlanır, para kazanmaya başlar, birileri ona mal bağışlar, onu evlat edinir ya da bakımını üstlenir; kötüler ise bazen doğrudan bazen dolaylı olarak cezalanır veya başlarına gelen felaketler yapmış oldukları kötülüklerin bir sonucu olarak yorumlanır. Kitaplarda, toplumsal cinsiyet rolleri ve bunlarla ilintili her çeşit klişe ön kabul olarak alınmıştır. Kimi örneklerde ilgili göstergeler kurguyla bütünleşik olarak tamamen normalleştirici bir tonda sunulurken, kimi örneklerde abartılı söylemlere yer verilmiştir. Söz konusu klişe göstergeleri kitapların yazıldığı dönemdeki zihniyetin yansıması olarak görebilecekler olsa da, kitapların çocuk okuyucuyla hala buluşuyor olmasının günümüzde ataerkinin sorgulanması ve cinsiyet eşitliğini sağlama yönünde sarf edilen çabalarla çelişki arz etmektedir. Bu çalışmada Kemalettin Tuğcu Serisi (2019) adı altında Damla Yayınevi tarafından yeniden yayınlanan 50 çocuk kitabı edebiyat kuramı kapsamında feminist bir okumayla ele alınmakta ve toplumsal cinsiyet rolleri ve ilintili kavramların çocuk edebiyatı üzerinden pekiştirilmesi ve yeniden üretilmesi kapsamında değerlendirilmektedir.
Keywords : çocuk edebiyatı, cinsiyetçilik, cinsiyet ayrımcılığı, toplumsal cinsiyet rolleri, feminizm