Ölüm ve Yeniden Doğum: D. H. Lawrence’ın Ölen Adam Romanının Arketipsel İncelemesi

Authors : Nihal DEMİRKOL AZAK

Pages : 171-186

Doi:10.58306/wollt.1209817

View : 10 | Download : 10

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Arketipçi Eleştiri Kuramının kökenleri sosyal antropoloji ve psikanalize uzanır. Farklı kültürler, dinler ve mitler üzerine yaptığı karşılaştırmalı çalışmalarla antropolog Sir James George Frazer, ‘ortak bilinçaltı’ üzerine odaklandığı çalışmalarla psikanalist Carl Gustav Jung ve ‘kahramanın yolculuğunda’ temel yolculuk izleğini incelediği çalışmasıyla Joseph Campbell bu kuramın temelini oluşturur. Tüm bu çalışmaların ortak noktası ‘arketipler’dir. Dünyanın çok farklı yerlerindeki hikâyelere bakıldığında, bunların çoğunluğunda ortak bilinçaltından gelen benzer arketiplerin yüzyıllardır tekrarlandığı görülür. Arketipçi Eleştiri Kuramı da metinlerde tekrarlayan arketipsel karakter, imge ve durumları inceler. D. H. Lawrence’ın The Man Who Died [Ölen Adam] insert ignore into journalissuearticles values(1929); romanında ‘ölen ve yeniden doğan’ Adam’ın insert ignore into journalissuearticles values(İsa’nın); hikâyesi de farklı yer ve zamanlarda yüzyıllardır tekrarlanan ‘yolculuk, arayış, geçiş, ölüm – yeniden doğuş, gölge, anima – animus’ arketipler çevresinde şekillenmiştir. Ölen Adam İsa’nın hikâyesini anlatır; ancak bu romandaki İsa’nın hikâyesi hemen her okuyucunun aşina olduğu hikâye değildir. Bambaşka bir İsa’nın hikâyesi anlatılır: öldüğünde eski kimliğini ve rolünü tamamen geride bırakarak yeniden doğan bir İsa. Ölen Adam insert ignore into journalissuearticles values(Yeni İsa); artık insanlara doğru yolu göstermeye uğraşan bir kurtarıcı ya da öğretmen değildir. Kendini bulma yolculuğuna çıkan arayış içinde yapayalnız bir sürgündür. Bu çalışma da artık kurtarıcı olmayan bu yeni İsa’nın yeni hayatındaki yolculuğunda ona eşlik edip hikâyedeki karakter, durum ve imgeleri Arketipsel açıdan incelemeyi amaçlamaktadır.
Keywords : Arketipçi Eleştiri Kuramı, Arketip, D H Lawrence, Ölen Adam