Saḫa (Yakut) Türklerinin Sözlü Kültür Ürünlerinde Evren Tasarımı

Authors : Alper KESER

Pages : 38-52

Doi:10.58306/wollt.1255527

View : 222 | Download : 72

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Saḫalar, Baykal Gölü ve Angara Nehri çevresindeki bozkırlardan göç edip, Lena havzasını kendilerine yurt kılan Türk halkıdır. Onlar kendilerini tanımlamak için Saḫa ismini kullansalar da Rus ve Avrupa literatüründe Yakut olarak anılırlar. Günümüzde Rusya Federasyonu’na bağlı olarak Saḫa Yeri’nde insert ignore into journalissuearticles values(Yakutistan); yaşayan Saḫa insert ignore into journalissuearticles values(Yakut); Türkleri, sözlü kültürden yazılı kültüre oldukça geç bir zamanda, Rus Çarlığı’nın Ruslaştırma ve Hristiyanlaştırma politikası sonucu 19’uncu asırdan itibaren geçmiştir. Bu zamana kadar Saḫa insert ignore into journalissuearticles values(Yakut); Türklerinin kültürel birikimi sadece bellekte muhafaza edilmiş, söz ve ritüel aracılığıyla nesilden nesile aktarılmıştır. Günümüzde sözlü ve yazılı kültür birikimleri dikkate alındığında Saḫa insert ignore into journalissuearticles values(Yakut); Türklerinin başta oloñḫo adı verilen kahramanlık destanları olmak üzere zengin bir anlatı külliyatına sahip olduğu görülmektedir. Fakat Saḫa insert ignore into journalissuearticles values(Yakut); Türklerinin Türkiye’den çok uzak bir coğrafyada yaşamaları, uzun yıllar Sovyetler Birliği çatısı altında idare edilmeleri, kaynakların çoğunluğunu Rusça ve Saḫa insert ignore into journalissuearticles values(Yakut); Türkçesi ile yazılmış eserler oluşturması gibi etmenler sebebiyle, Türkiye’de Saḫa insert ignore into journalissuearticles values(Yakut); Türkleri ile ilgili çalışmalar sınırlı sayıda kalmıştır. Dolayısıyla Saḫa insert ignore into journalissuearticles values(Yakut); Türklerinin kültürel birikimiyle ilgili yeni çalışmaların yapılması bir gereklilik arz etmektedir. Ele alınan çalışmada da öncelikli olarak konuyla ilgili eksikliğin giderilmesine bir katkı sunmak amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda toplumların kültürel kodlarını içerisinde barındıran, ortak amaç ve değerler merkezinde toplum mensuplarını bir araya getiren sözlü kültür ürünleri üzerinden Saḫa insert ignore into journalissuearticles values(Yakut); Türklerinin evren tasarımı incelenmiş ve geleneksel dünya görüşü aydınlatılmaya çalışılmıştır. Metin merkezli yürütülen çalışmanın sonucunda Saḫa insert ignore into journalissuearticles values(Yakut); Türklerinin evren tasarımı ile bozkır kültürü Türk evren anlayışının örtüştüğüne kanaat getirilmiştir.
Keywords : Saḫa Yakut, Türkleri, Evren Tasarımı, Geleneksel Dünya Görüşü