AZERBAYCAN\\\'DA ROMAN TÜRÜNÜN ORTAYA ÇIKIŞI

Authors : Salide Şerifova

Pages : 28-48

Doi:10.58853/dumad.1375883

View : 117 | Download : 306

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Dünya edebiyatında romanın yaratılışı, gelişim yolu ve aşamaları ile diğer sorunlar her zaman ilgi odağı olmuştur. Romanın ilk ilkel örneklerinin hala antik edebiyatta karşımıza çıktığı tartışılmaz bir gerçektir. Ancak Sümer edebiyatında ortaya çıkan roman benzeri destanlar ve şiirler daha sonra ortadan kaybolduğu gibi, sosyal ve siyasi olayların karmaşıklığı nedeniyle Roma ve Çin edebiyatında ortaya çıkan ilkel roman da kendini gösterememiştir. Edebi bir tür olarak roman, XIII-XIV. yüzyıllardan itibaren dünya edebiyat deneyiminde ortaya çıktı ve çoğunlukla şövalyelik romanlarıydı. Ortaçağ Doğu edebiyatında “Havarnâme”, “Hamzanâme”, “Muhtarnâme”, “Vaganâme” ve benzeri mektuplar, her ne kadar dinî bir ruha ve efsane unsurlara sahip olsa da roman yolunun ürünleriydi. Hint ve Arap hükümdarlarla ilgili “Tarih” eserlerinde de yeni unsurlar güçlüydü. Romanın hızla gelişmesi ve romanın edebiyatın önde gelen türlerinden biri haline gelmesi, onun sosyo-analitik karakteri, sosyo-politik olaylara etkisi, yaşam zıtlıkları, geniş bir çerçevede ilişkiler, daha kapsamlı ve çeşitli olması ve karakterlerinin mükemmelleştirilmesi yaşamı belirli bir çerçeve içinde anlatması ile ilgilidir. Bu açıdan bakıldığında dünya edebiyatındaki mükemmel romanları, insanlık tarihinin bir nevi tabletleri, sanatsal kroniği olarak anlamak mümkündür. Ortadoğu\\\'da roman türü Avrupa\\\'ya göre çok daha sonra ortaya çıktı. Arabistan\\\'da uyanış ve rönesans döneminde Jurcu Zeidan tarafından İslam tarihine ilişkin bir dizi roman yaratıldı. Çin\\\'de, Hindistan\\\'da, Türkiye\\\'de ve diğer ülkelerde romanın yaratılışı, kapitalizmin, burjuvazinin, ulusal uyanışın, özgüvenin ve mücadelelerin ortaya çıkışı dönemine rastlamıştır. Bu ülkelerde roman 19. yüzyılda ortaya çıktı. Azerbaycan romanı 19. yüzyılda yaratılmıştır.
Keywords : Azerbaycan edebiyatı, Doğu edebiyatı, dünya edebiyatı, antik edebiyat, edebi tür, roman türü, Azerbaycan romanı