Estimation of Health Risks Associated with Household Dust Contamination in Bolu (Turkey)

Authors : Abdullah ZARARSIZ, Fatma ÖZTÜRK

Pages : 2245-2265

Doi:10.29130/dubited.706362

View : 14 | Download : 6

Publication Date : 2020-10-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Kent merkezlerinde iç ortamda bulunan tozun metal içeriğinin dış ortamda çökelmiş halde bulunan toz ya da toprak içeriğine kıyasla daha yüksek olduğu bilinmektedir. Metaller insan vücuduna solunum, yutma ve deri teması ile alınabilmekte ve çok ciddi sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Bu çalışmanın temel amaçlarını (i) Bolu’da evlerden toplanan tozun metal içeriğinin belirlenmesi, (ii) iç ortamda bu metallere maruz kalan bireylerin sağlık riskinin hesaplanması, olarak özetleyebiliriz. Bu amaçla, Kasım-Aralık 2017 tarihleri arasında Bolu şehir merkezinde bulunan on altı farklı evden toz içeren süpürge torbaları toplanmıştır. Toplanan örnekler Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Radyasyon ve Hızlandırıcı Teknolojileri Departmanı’nda (Ankara) Dalgaboyu Kırınımlı X-Işınları Floresan Spektrometre (WDXRF) cihazı ile majör (Al, Ca, Cl, K, Mg, Na, P, S ve Si) ve eser (As, Ba, Br, Ce, Co, Cr, Cu, Fe, Mn, Nb, Ni, Pb, Rb, Sn, Sr, Ti, Y, Zn ve Zr) metalleri açısından analiz edilmiştir. Ölçülen metal seviyelerinin 6.52±1.60 µg g-1 (Y) ile %10.4±3.3 (Na) arasında değiştiği belirlenmiştir. Toz örneklerinin toprağa göre zenginleştirme faktörü (EFcrust) hesaplanarak örneklerin metaller açısından kontaminasyon düzeyi de bu çalışmada incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar Si, Rb, Ti, Ba, K, Y ve Mn metallerinin toprak kompozisyonuna yakın seviyelerde olduğu belirlenirken, Zn, S ve Cl metallerinin toz örneklerinde belirlenen seviyelerinin toprak komposizyonuna kıyasla oldukça yüksek olduğu saptanmıştır. Toz örneklerinin metal seviyeleri dikkate alınarak yapılan sağlık riski değerlendirmesi hem çocuklar hem de yetişkinler için yutmanın ana maruziyet yolu olduğunu göstermiştir. Hesaplan HQ değerinin birden küçük olması, tozda bulunan metallerin bireylerin kanser olmayan risklere maruziyetinin önemli olmadığını işaret etmektedir. Kurşun ve Cr seviyeleri dikkate alınarak hesaplanan kanser riskinin ise EPA’nın güvenilir limiti aralığında (1x10-6 ve 1.0x10-4) olduğu belirlenmiştir.
Keywords : Ev Tozu, Metaller, WDXRF, Sağlık Riski, Bolu