KADIN SAĞLIĞI HEMŞİRELİĞİ ALANINDA YAPILAN ARAŞTIRMALARDA KURAM/MODEL KULLANIMI

Authors : Şeyma İnciser PAŞALAK, Kafiye EROĞLU, Aygül AKYÜZ

Pages : 91-108

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2018-04-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Özet: Amaç: Bu çalışmada kuram ve modele dayalı Dünya’da ve Türkiye’de kadın sağlığı hemşireliği alanında yapılmış araştırmaların nitelik ve nicelik bakımından incelenmesi amaçlanmıştır. Böylece, araştırmalarda kuram ve model kullanımının artacağı ve hemşirelik bilimine katkı sağlanacağı düşünülmektedir. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipteki çalışmada, hemşireler tarafından kuram/model kullanılarak yapılmış çalışmalarına ulaşmak için Yüksek Öğrenim Kurumu (YÖK) Ulusal Tez Merkezi veri tabanı ve EBSCOhost, Pubmed veri tabanları taranmıştır. Tarama yapılırken yıl sınırlamasına gidilmemiştir. Anahtar kelime olarak, Türkçe; “hemşirelik, model, kuram, teori, kadın sağlığı”, İngilizce; “theory, model, nursing, women’s health” kelimeleri kullanılmıştır. İncelenen çalışmalar ele alınan konu/sorun, hedef popülasyon, kullanılan kuram/model ve kuram/modelin araştırmada kullanım yeri bakımından değerlendirilmiştir. Yapılan inceleme sonucunda dünyada kuram ve modellerin kullanıldığı 25 araştırma makalesi, Türkiye’de ise 15’i lisansüstü tez çalışması olmak üzere 22, toplam 47 çalışmaya ulaşılmıştır. Bulgular ve Sonuç: Çalışmalarda en çok kullanılan kuramın Orem’in Öz Bakım kuramı olduğu (n=19) dikkati çekmektedir. Dünyada Rogers/ Üniter İnsan Kuramı (n=4) ve Roy Adaptasyon Modelinin (n=3) Orem/ Öz Bakım Kuramından sonra en sık kullanıldığı, Türkiye’de ise ikinci sırada Roy Adaptasyon Modeli’nin yer aldığı görülmüştür. Ülkemizde Kadın Sağlığı Hemşireliği alanında yapılan ve Henderson/ Temel Yaşam Gereksinimleri, Peplau/ Kişilerarası İlişkiler, Rogers/ Üniter İnsan Kuramı ve Leininger/ Transkültürel Hemşirelik kuram/modelleri kullanılarak yapılmış herhangi bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Çalışmada dünyada ve ülkemizde kadın sağlığı hemşireliği alanında kuram/model kullanılarak yapılan çalışmaların sayılarının benzer biçimde az olduğu belirlenmiştir. Öte yandan tüm diğer disiplinlerde olduğu gibi hemşirelikte de mesleğe özgü bilgi birikiminin arttırılmasında kuram/modele dayandırılmış araştırmalarının yürütülmesinin önemi vurgulanmaktadır. Abstract: Objective: In this study, it is aimed to investigate women's health nursing researches based on the use of theory and model in Turkey and the World. Thus, it is thought that the use of theories and models in research will increase and contribute to nursing science. Methods: In the descriptive study, National Institute of Higher Education (YÖK) National Thesis Center database and EBSCOhost, Pubmed databases were searched to reach the theory and model based studies carried out by the nurses. The year was not limited when the survey was conducted and the keywords “nurse, model, theory, theory, women's health" were used. The researches were evaluated in terms of subject, scope, target population and way of model / theory usage in research. As a result of the review, 47 research articles were evaluated where 25 research articles were out of Turkey and 22 (15 of them were postgraduate thesis studies) from Turkey. Results: Orem's self-care theory is the most used theory in studies (n = 19). In the world, Rogers/ Unitary Human Beings Theory (n=4) and Roy Adaptation Model (n=3) were the most frequently used theories after the Orem / Self Care Theory and the second frequent theory in Turkey is the Roy Adaptation Model. No studies have been conducted in the field of Women’s Health Nursing in our country using Henderson/Needs Theory, Peplau/Interpersonal Theory, Rogers/Unitary Human BeingsTheory and Leininger/Transcultural Nursing Theory. Conclusion: It has been determined that the number of researches using the theory/model in the field of women's health nursing in the world and in our country is similar. On the other hand, likewise in all other disciplines, it is emphasized that the research based on theories/models are important in increasing the profession specific knowledge in nursing. Anahtar kelimeler:    hemşirelik, model, kuram, teori, kadın sağlığı,  Keywords:  theory, model, nursing, women’s health   *          Bu çalışma I. Uluslararası Sağlık Bilimleri Kongresi’nde, -Adnan Menderes Üniversitesi /Aydın, Temmuz 2017- sözel bildiri olarak sunulmuştur. Destekleyen kurumlar: Yok. Kaynakça: Alligood MR, Tomey AM. Nursing Theory: Utilization & Application. 3th Ed. Philadelphia: Mosby Inc.:2006,  3-17. Billings  DM, Kowalski K. Bridging The Theory-Practice Gap With Evidence-Based Practice. Journal of Continuing Education in Nursing 2006; 37(6): 248-248. Cody WK. Philosophical and Theoretical Perspectives for Advanced Nursing. 4th Ed. Boston: Jones and Bartlett Publishers: 2006 43-4. Ekim A, Manav M, Ocakçı A. Ülkemizde Teori Temelli Hemşirelik Araştırmaları: Bir Gözden Geçirme. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemsirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2012; 5 (4): 157-161. Fawcett J. Conceptual Models And Nursing Practice: The Reciprocal Relationship. Journal of Advanced Nursing. 1992; 17: 224–228. Fawcett J. Criteria For Evaluation Of Theory.Nursing Science Quarterly. 2005; 18(2): 131- 135. doi: 10.1177/0894318405274823 Fawcett J. Thoughts About Conceptual Models And Measurement Validity. Nursing Science Quarterly. 2013; 26(2): 189-191. doi:10.1177/0894318413477143 Gigliotti E. The Value of  Nursing  Models in Practice. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemsirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2008; 1(1): 42-50. Gortner S. Knowledge Development İn Nursing: Our Historical Roots and Future Opportunities. Nurs Outlook. 2000; 48:60-7. Jeffs L , Sidani S , Rose D & et al. Using Theory And Evidence to Drive Measurement of Patient, Nurse And Organizational Outcomes of Professional Nursing Practice. Int J Nurs Pract. 2013; 19(2):141-8. doi: 10.1111/ijn.12048. Korkmaz F, Görgülü S. Hemşirelerin Meslek Ölçütleri Bağlamında Hemşirelik Mesleğine İlişkin Görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü Dergisi 2010;17(1):1-17. McCrae  N. Whither Nursing Models? The Value of Nursing Theory in The Context of Evidence-Based Practice And Multidisciplinary Health Care. Journal of Advanced Nursing 2012; 68(1): 222–229. doi: 10.1111/j.1365-2648.2011.05821. McCurry M, Hunter Revell M. Knowledge for The Good ff The Individual And Society: Linking Philosophy, Disciplinary Goals, Theory, And Practice. Nursing Philosophy. 2009; 11:  42–52. McKenna HP. Theory And Research: A Linkage To Benefit Practice. International Journal of NursingStudies. 1997; 34(6):431-437. McKenna H. (2005) Theory and Research: The Releationship. Nursing Theories and Models. New York: Taylor & Francis Group; 2005,  190-221. İnan Şengün F, Üstün B, Bademli K.  Türkiye’de Kuram/Modele Dayalı Hemşirelik Araştırmalarının İncelemesi.Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi/Journal Of Anatolia Nursing And Health Sciences 2013; 16(2):132-139. Spear  HJ. Nursing Theory And Knowledge Development: A Descriptive Review of Doctoral Dissertations, 2000-2004. Advances in Nursing Science. 2007; 30(1): 1-14. Warelow P. Changing Philosophies: A Paradigmatic Nursing Shift from Nightingale. Australian Journal of Advanced Nursing.2014; 31(1): 36-45 Taylan S, Alan S, Kadıoğlu S. Hemşirelik Rolleri ve Özerklik. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi HEMAR-G. 2012; 2: 66-74.
Keywords : hemşirelik, model, kuram, teori, kadın sağlığı